De verkiezingen op 15 maart zijn voor de waterschappen een mooie aanleiding om bij jongeren onder de aandacht te brengen wat zij doen. De waterschappen zetten voor leerlingen in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs de democratiegame in, vaak in combinatie met gastlessen. In de game nemen de leerlingen als waterschapbestuurders lastige besluiten in actuele casussen over onder meer droogte en bouwen in erg laaggelegen gebied.
De democratiegame en gastles zijn ontwikkeld door de Unie van Waterschappen en ProDemos, het ‘Huis voor democratie en rechtsstaat’. “Veel Nederlanders en dus ook veel leerlingen weten niet goed wat er te kiezen is bij de waterschapsverkiezingen”, zegt Bram Rosenbrand, beleidsadviseur innovatie en educatie bij de Unie van Waterschappen. “Waarover het waterschapsbestuur besluit, hebben we op een eigentijdse en interactieve manier verwerkt in de game. De inhoud is afgestemd op het vak maatschappijleer in het voortgezet onderwijs.”
Op zich staat de game los van de verkiezingen en wordt ook in andere jaren gespeeld op scholen. Het is volgens Rosenbrand nu wel het moment om er extra promotie voor te maken. “Ook al kunnen leerlingen nog niet stemmen, de verkiezingen maken het waterschap voor hen wel even relevant. We hopen via de scholieren tevens hun ouders en andere familieleden te bereiken.”
Aanbod van gratis gastles
De waterschappen gaan actief de boer op met de game. “Zij hebben vanuit de Unie informatie gekregen om de democratiegame op hun websites aan te bieden. Ook benaderen ze het eigen netwerk van docenten. Een deel van de waterschappen biedt gratis gastlessen van anderhalf uur aan. Daarvoor zijn bestuurders en medewerkers opgeleid tot gastdocent.”
Tijdens de waterschapsverkiezingen van 2019 is de democratiegame voor het eerst ingezet. Er was toen meteen aanzienlijke interesse, vertelt Rosenbrand. “Zeker in het middelbaar beroepsonderwijs is de game veel gebruikt, onder andere bij verkiezingsfestivals op scholen. Ik verwacht dat de belangstelling nu nog groter zal zijn. De game is bekender en we hebben inmiddels een uitgebreid netwerk van docenten opgebouwd.”
Voor leerlingen in bovenbouw
Het spel kan worden gespeeld in het vmbo, mbo en havo/vwo en is geschikt voor leerlingen in de bovenbouw. Rosenbrand: “Zij kunnen de keuzes in de game goed maken. Alleen in het vmbo hebben leerlingen hier wat meer moeite mee. Voor hen is veel uitleg nodig.”
De deelnemers gaan in drie teams met elkaar de strijd aan. Eerst stemmen de leerlingen op partijen in het waterschapsbestuur en daarna nemen ze als bestuur van een waterschap beslissingen in een aantal op de praktijk gebaseerde casussen. Daarbij moeten zij een lastige belangenafweging maken tussen duurzaamheid, economie, veiligheid, natuur en landbouw.
De democratiegame heeft een flinke update gekregen. Door verbeteringen is het spel gebruikersvriendelijker gemaakt. Ook zijn drie actuele casussen toegevoegd: het bouwen van een nieuwe woonwijk in een erg laaggelegen gebied, het wel of niet aanpassen van het waterpeil en het instellen van een onttrekkingsverbod voor de landbouw in verband met droogte.
Nooit een tien
Rosenbrand geeft zelf gastlessen en heeft daarmee goede ervaringen. “Leerlingen pikken veel kennis over het waterschap op.” Het interactieve karakter van de game spreekt jongeren aan. “Zij vinden het bijvoorbeeld leuk dat ze af en toe moeten lobbyen bij een ander team.”
De leerlingen merken dat het werk van het waterschap een beetje ondankbaar kan zijn, omdat uiteenlopende belangen moeilijk met elkaar te verenigen zijn. “Zij kunnen als bestuur eigenlijk nooit een tien scoren in de casussen, ook al nemen ze voor hun gevoel de goede beslissingen. Dat vinden leerlingen vrij ingewikkeld. Uiteindelijk komen ze erachter dat hun team het alleen minder slecht kan doen dan de andere teams.”
Speciaal spoor in campagne
De democratiegame is niet de enige manier waarop waterschappen de komende twee maanden jongeren willen bereiken, besluit Rosenbrand. “In de campagne van de gezamenlijke waterschappen om de verkiezingsopkomst te bevorderen is een speciaal spoor gericht op jongeren, bijvoorbeeld door de inzet van influencers op sociale media. Een aantal waterschappen organiseert ook verkiezingsdebatten voor jongeren. Verder zijn er natuurlijk de reguliere activiteiten, zoals de lesmethode Water op het schoolplein die goed wordt gebruikt.”