In opdracht van Stowa is door RAVON een onderzoek verricht naar het inzetten van eDNA bij het in kaart brengen van de visstand. Deze methode lijkt geschikt om de samenstelling van de visgemeenschappen in stromende wateren sneller, beter en goedkoper te beoordelen dan de klassieke monitoring, maar is niet geschikt voor alle KRW-maatlatten.
Voor de Kaderrichtlijn Water moeten waterbeheerders de ecologische toestand van de Nederlandse wateren in beeld brengen. Een van de kwaliteitselementen daarbij is de visstand. “Daarbij zijn twee elementen van belang: de hoeveelheid vis en de verscheidenheid aan soorten. Momenteel wordt de visstand in kaart gebracht door de inzet van sleepnetten en elektrovisserij”, vertelt Bas van der Wal van Stowa.
Deze methode om de visstand te monitoren heeft als nadeel dat lokale omstandigheden als de diepte van het water en de aan- of afwezigheid van waterplanten de uitkomsten beïnvloeden. “Daarnaast is het een invasieve methode. Omdat de vis echt fysiek wordt gevangen, is dat natuurlijk niet ideaal voor de dieren.”
Daarom wordt er sinds een jaar of vijf onderzoek verricht naar de inzetbaarheid van eDNA, waarbij DNA-materiaal uit watermonsters wordt gefilterd. “Via eDNA-metabarcoding is het mogelijk alle vissoorten in een enkel watermonster te analyseren. Het werkt vooral goed, eigenlijk zelfs beter, om samenstelling van de visgemeenschap in stromende wateren vast te stellen”, vervolgt Van der Wal. “De methode is op dit moment minder geschikt om de aantallen vis in stilstaande wateren als meren te bepalen, maar de technische ontwikkelingen gaan snel.”
De huidige Kaderrichtlijn Water loopt tot 2027. Van der Wal wil met de politiek in Den Haag en Brussel in gesprek over de maatlatten die in de periode daarna zullen gaan gelden. “Onze ambitie is niet om nu naar Brussel te rennen en deze methode meteen in te zetten. Wat wij willen is een discussie over de toekomst en dan met name over de vraag of we deze nieuwe techniek in kunnen zetten voor een nieuwe maatlat.”
Volgens Van de Wal is het hoog tijd voor een nieuwe manier om de ecologische kwaliteit van het water vast te stellen. “De maatlatten zijn het middel, kwaliteitscontrole van het water is het doel. Wij geloven dat het met behulp van nieuwe technieken mogelijk is om een systematiek te ontwikkelen die niet alleen iets zegt over de kwaliteit van het water op een bepaald moment, ook handvatten geeft voor een ander water- en natuurbeheer.”
