De rechter tikt de provincie Noord-Brabant op de vingers over het grondwaterbeleid. De vergunning die de provincie heeft afgegeven aan frisdrankenproducent Refresco voor het jaarlijks oppompen van 750.000 kubieke meter grondwater, strookt niet met het eigen grondwaterbeleid.
Dat stelt de rechtbank Oost-Brabant in Den Bosch in het vonnis dat ze heeft gewezen in de zaak die door Brabantse Milieufederatie, Dorpsraad Maarheeze en Vereniging Duurzaam en Groen was aangespannen tegen de verleende vergunning. Deze is in strijd met de ‘Beleidsregel grondwaterbeheer Noord-Brabant’, aldus de rechtbank.
In een tussenvonnis afgelopen april bepaalden de rechters (meervoudige kamer) al dat Refresco niet mocht beginnen met de extra grondwateronttrekking, in november zette de rechtbank in de definitieve uitspraak een streep door de vergunning, zo blijkt uit de vrijdag gepubliceerde uitspraak. In het tussenvonnis kreeg de provincie de gelegenheid om het besluit beter te onderbouwen, maar daar is ze getuige het definitieve verdict niet in geslaagd.
Stijgende vraag
Op 1 april 2019 verleende Gedeputeerde Staten een vergunning aan Refresco om voor de productielocatie in Maarheeze 750.000 m3 te onttrekken. Dat was meer dan de helft van de oude vergunning. Het bedrijf wil met extra grondwater de productie op de locatie in Maarheeze, hoofdvestiging van Refresco Benelux, opvoeren om aan de stijgende vraag naar frisdank te kunnen voldoen. Als die ruimte er niet komt, sluit het bedrijf niet uit dat het de productie gaat verplaatsen.
Een aanvraag van het bedrijf voor onttrekking van grondwater op grote diepte werd niet gehonoreerd, ‘vanwege de precaire conditie van de diepe grondwaterpakketten’. Extra ondiepe onttrekking was wel mogelijk, aldus GS, wat erin resulteerde dat het bestuur een waterwetvergunning verleende voor uitbreiding van de ondiepe winning tot een hoeveelheid van 633.000 m3 per jaar, naast de diepe onttrekking van 117.000 m3 per jaar.
Feitelijke onttrekking
In de motivatie stelde GS dat uitbreiding van de onttrekking door Refresco mogelijk was binnen het provinciale beleid, omdat de feitelijke onttrekking van het grondwater in de provincie lager is dan de totale vergunde onttrekking.
Hoewel ervoor circa 300 miljoen m3 aan onttrekkingen is vergund, wordt er in werkelijkheid jaarlijks maar zo’n 220 miljoen m3 opgepompt, stelde de provincie. Een situatie die al jaren bestendig is, ook in de recente droge jaren, aldus GS. De werkelijke onttrekking zit dus nog ruimschoots beneden de maximale onttrekking van 250 miljoen m3 waaraan de provincie vergunningaanvragen toetst - een grens die de provincie aanhoudt omdat uit onderzoek is gebleken dat deze hoeveelheid jaarlijks van nature wordt aangevuld, aldus de toelichting van GS. Al met al was er ruimte om Refresco toestemming te geven om extra grondwater middels ondiepe winning op te pompen, aldus GS.
Geen relevant aspect
De rechter ziet dat anders. Dat er in het verleden minder grondwater is onttrokken dan er is vergund, ziet de rechtbank niet als garantie voor de toekomst. De feitelijke onttrekking is ‘geen relevant aspect’ meer, waarbij ze aangeeft dat niet uit te sluiten valt dat er nog meer droge zomers komen. Ook stelt de rechter vast dat de provincie er nog niet toe is overgegaan vergunningen in te trekken, voor zover deze niet volledig worden benut.
Refresco en de provincie hebben nog tot eind december de tijd om bij de hoogste bestuursrechter in beroep te gaan.
Zorgen
De publicatie van het vonnis over de Refresco-vergunning komt in dezelfde week waarin de Brabantse waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta, De Dommel en Rivierenland Gedeputeerde Staten vragen een onafhankelijke ‘adviescommissie droogte’ in te stellen. De waterschappen maken zich ernstig zorgen over de gevolgen van klimaatverandering in Noord-Brabant. Volgens hen is dit dé provincie waar de droogteproblemen zich razendsnel opstapelen.
Vorige maand publiceerde kennisinstituut Deltares een verkenning met daarin de conclusie dat er jaarlijks naar schatting ongeveer 350 miljoen m3 grondwater nodig is om het watersysteem en de natuur in Brabant te herstellen. Dat onderzoek werd gedaan in opdracht van Brabants Landschap, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de Brabantse Milieufederatie.
MEER INFORMATIE
Vonnis rechtbank
Brabantse waterschappen willen brede adviescommissie droogte
Watersysteem Brabant weer in balans met 350 miljoen m3 extra grondwater
