• Colors: Blue Color

Veel hoofdpijndossiers hebben met elkaar gemeen dat ze vast zitten in de disfunctionele kringloop van rijksbeleid en regionale regie. Te veel bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden is bijvoorbeeld een typisch regionaal probleem dat je op die schaal oplost. Het past ook mooi binnen de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het afgebakende takenpakket van waterschappen en provincies. 'Geef maar hier, wij gaan dat regelen’. Het rijk vindt het vanzelfsprekend best. Alsjeblieft. Hier heb je een ambitieuze (Europese) doelstelling en succes ermee. Afspraak: wij zijn systeemverantwoordelijk, jullie doen de uitvoering. Deal? Deal.

Als handelsland zijn we heel goed in het verkopen van onze wateroplossingen in het buitenland. Ons imago als waterland helpt ons hierbij. Maar we staan ook voor uitdagingen. Schaarste, droogte, overstromingen en verslechtering van waterkwaliteit zijn het gevolg van klimaatverandering, waar waterbedrijven in andere landen al mee te maken hebben. En waar ook verschillende oplossingen voor zijn gevonden.

Nederlandse gemeenten barsten van de kennis over klimaatadaptatie, en er zijn talloze kennisproducten beschikbaar. Maar: wat al lang en breed toegepast wordt binnen de ene gemeente, is niet altijd vanzelfsprekend, laat staan bekend, bij de andere. STOWA verkent sinds 2020 daarom samen met Stichting RIONEDi en het Platform Samen Klimaatbestendigii wat er nodig is om bestaande hulmiddelen, kennisproducten en tools in verschillende werkregio’siii op maat in te kunnen zetten. Op die manier kan praktische klimaatkennis beter landen en worden ingezet binnen en bij samenwerkende waterschappen en gemeenten.

Als jurylid van de Waterinnovatieprijs maakte Jan Jonker dit jaar ‘met enorm veel plezier en ook een beetje verwondering’ kennis met de waterwereld. De sector heeft de lat hoog gelegd voor wat betreft circulariteit en duurzaamheid. Jonker is emeritus hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hoe kijkt hij als buitenstaander en met zijn specifieke deskundigheid naar de Waterinnovatieprijs en het innoverend vermogen bij de waterschappen?

Half juli zorgde extreme regenval voor overstromingen in het hele stroomgebied van de Maas. Geulen en beken traden buiten hun oevers, de rivier voerde een recordhoeveelheid water af. De grootste ravage werd aangericht in Duitsland en België, maar ook in Limburg was de schade groot. Arno Korsten, emeritus hoogleraar bestuurskunde en (voormalig) lid van vele adviesorganen op het gebied van waterveiligheid, bestuur en politiek, luidt samen met collega’s de noodklok: het ontbreekt aan overzicht, aanspreekbaarheid en regie in het Maasgebied.

Mopperen is heerlijk. Bijvoorbeeld dat er in de waterwereld eindeloos wordt afgestemd. Het befaamde polderen. Werkverschaffing voor hoger opgeleiden heb ik het wel eens genoemd. Het is verwonderlijk dat uit het onoverzichtelijk oerwoud van overleggen en adviescommissies van het delta-dinges programma af en toe ook nog een besluit valt. Dat daar vervolgens echte acties uit volgen is nog verwonderlijker, en dat er per saldo zelfs doelen worden gehaald is een mirakel.

In juli kwam de Europese Commissie met het 'Fit-for-55'-pakket. Een omvangrijk klimaatpakket met als doel de Europese broeikasgasuitstoot in 2030 te reduceren met 55 procent ten opzichte van 1990. En omvangrijk was het zeker: het betrof 12.000 pagina’s. Het punt op de horizon, 55 procent broeikasgasreductie in 2030, ligt vast in de Europese Klimaatwet. De bestemming is dus bekend: 2030, 55 procent reductie. Hoe de treinreis eruit gaat zien volgt uit het pakket.  

Vlak voor de watercrisis in Limburg werd de motie-Grinwis aangenomen: water moet sturend zijn in de ruimtelijke ordening. Oftewel: klimaatadaptiviteit, waterrobuustheid en waterbestendig bouwen. Het is algemeen bekend dat vage termen meer aantrekkingskracht hebben dan scherp gedefinieerde en het is aan wetenschappers en publicisten om vaagheid te ontmaskeren. Een nadere blik op drie vormen van waterbestendig bouwen.

“Een megasucces.” Dat zegt Marc de Rooy in H2O oktober. De Rooy is vanaf het begin (2016) trekker van de Ketenaanpak Medicijnresten uit Water. Na vijf jaar wordt in dit project een grote stap gezet: 11 waterschappen gaan 14 full-scale demonstratieprojecten met uiteenlopende zuiveringstechnieken opzetten. De grote winst zit ‘m in de samenwerking en kennisdeling, zegt De Rooy. “Die creëren een enorme versnelling.” 

De opiniebijdrage van Pieter-Jan Hofman met het pleidooi om de huidige samenstelling van het waterschapsbestuur kritisch tegen het licht te houden, inspireerde Hans Middendorp (AWP) tot het schrijven van een reactie. Middendorp is het op punten eens met de fractievoorzitter van CU/SGP Delfland, maar niet met Hofmans stelling dat afschaffen van de geborgde zetels te kort door de bocht is.

D66 en GroenLinks hebben een initiatiefwetsvoorstel ingediend om in het waterschapsbestuur de geborgde zetels af te schaffen. Het waterschapsbestuur (vergelijkbaar met de gemeenteraad) bestaat uit zetels voor ingezetenen (hier stemmen we elke vier jaar voor), bedrijven, natuurterreinen en agrariërs. De drie laatstgenoemden hebben een gereserveerde of ‘geborgde zetel’ in het bestuur waarvoor mensen worden benoemd door belangenorganisaties. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel vinden dat ondemocratisch en willen daarom af van dit systeem. De fractie CU/SGP van Hoogheemraadschap van Delfland zou graag zien dat hier genuanceerder en meer integraal naar gekeken wordt.

Moderne techniek maakt steeds betere sturing van de waterhuishouding mogelijk. Maar daarmee zijn droge voeten zeker niet gegarandeerd, zo werd deze zomer weer overweldigend duidelijk in Limburg. En ook in Noord-Holland was eind juni na extreme regenval sprake van forse wateroverlast. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) zegt al het mogelijke gedaan te hebben om de schade te beperken, maar de agrariërs in het gebied zien dat anders. Wat gebeurde er precies, en vooral: wat valt er te leren, ook voor overlastsituaties elders in het land? De kijk van bestuurders Siem Jan Schenk (HHNK) en Kees Stoop (LTO-Noord).