De Nederlandse drinkwaterbedrijven die water winnen uit de Rijn, hebben de Duitse minister van milieu Steffi Lemke gevraagd om grenzen te stellen aan lozingen van PFAS in de Rijn. Dat laat RIWA-Rijn weten bij de presentatie van het jaarverslag over 2023.
Afgelopen maand kreeg de Duitse milieuminister een brief van de drinkwaterbedrijven met het dringend verzoek om strenge normen op te leggen aan chemische bedrijven die PFAS lozen in de hun industrieel afvalwater in de Rijn.
De huidige vergunningen van Duitse chemiebedrijven laten veel ruimte voor PFAS-lozingen, omdat er geen norm is vastgelegd. De Duitse deelstaten werken in de vergunningverlening met zogeheten oriënteringswaarden die niet handhaafbaar zijn. De federale overheid in Berlijn zou volgens de Nederlandse drinkwaterbedrijven emmissiegrenswaarden moeten opleggen voor PFAS in industrieel afvalwater.
Gerard StroombergAfgelopen jaar zag RIWA-Rijn hoe in het Duitse chemiepark Leverkusen vele kilo’s PFAS in de rivier terechtkwamen. Een bedrijf loosde per dag 400 gram PFAS in afvalwater, terwijl maximaal 35 gram volgens de vergunning de richtlijn is. “Zulke overschrijdingen van de oriënteringswaarden met een factor tien hebben geen juridische consequentie. Daarom vinden we dat de Duitse federale overheid emissiegrenswaarden moet vaststellen”, zegt Gerard Stroomberg, directeur van RIWA-Rijn in een toelichting op het jaarrapport.
Hoge kosten
PFAS is een verzamelnaam van zeer schadelijke chemische stoffen die niet afbreekbaar zijn in het milieu en gevaarlijk zijn voor de gezondheid van mens en dier. De stoffen komen via de Rijn terecht in de Waal, Merwede, Lek, IJssel en IJsselmeer. Zes drinkwaterbedrijven maken voor de bereiding van hun drinkwater gebruik van rivierwater uit het stroomgebied van de Rijn. Deze bedrijven signaleren een toename van PFAS en dat leidt tot hogere kosten voor de productie van schoon drinkwater.
Industriële lozingen zijn de grootste boosdoeners van PFAS in het stroomgebied van de Rijn en Maas. Zo’n honderd Duitse bedrijven mogen industrieel afvalwater met PFAS lozen. “Voor deze industriële lozingen kan effectieve vergunningverlening, toezicht en handhaving bijdragen aan het verminderden van de uitstoot van PFAS-verbindingen”, zegt Stroomberg.
De Europese landen hebben de wens uitgesproken dat gebruik van PFAS op termijn verboden worden. Dat verbod kan nog minstens 10 jaar op zich laten wachten. In de tussentijd vragen de drinkwaterbedrijven aan de Duitse overheden om paal en perk te stellen aan de lozingen. “Stellen van grenzen aan industriële lozingen van PFAS kan een belangrijke stap zijn in de goede richting”, zegt Stroomberg.
LUISTER OOK naar de H2O-Podcast De Toekomst van ons Water, waarin Gerard Stroomberg vertelt nog altijd hoopvol te zijn dat het water in de Rijn weer drinkbaar wordt
Chemours
In Nederland beschikken zo’n 30 bedrijven over een vergunning om afvalwater met PFAS te lozen. Dat gaat om geringe hoeveelheden, met uitzondering van Chemours in Dordrecht. Dit bedrijf stootte grote hoeveelheden PFAS uit. Drinkwaterbedrijven Oasen en Evides stapten vorig jaar naar de rechter om een verbod op PFAS-lozingen door Chemours af te dwingen.
“Bovenstrooms van Lobith zien we echter dat de vergunningverlener min of meer met lege handen staat tegen over een industriële PFAS-lozing. Men beroept zich daar op het ontbreken van een nationale normen voor PFAS in industrieel afvalwater. Daarom vragen we de Duitse milieuminister dringend om zulke normen in te stellen”, zegt Stroomberg.
De Nederlandse drinkwaterbedrijven wijzen de minister erop dat Duitsland medeondertekenaar is van het Verdrag ter Bescherming van de Rijn. Daarin hebben alle landen in het stroomgebied van de Rijn beloofd dat ‘het lozen van afvalwater dat de waterkwaliteit kan beïnvloeden onderworpen is aan een voorafgaande vergunning of aan een algemeen verbindende regeling waarin grenswaarden voor de emissies worden vastgelegd’.
Lithium
In de brief aan de Duitse milieuminister vraagt RIWA-Rijn ook aandacht voor het groeiende probleem van lithium in rivierwater. Tussen Bazel en Frankfurt zijn plannen om 40.000 ton lithiumhydroxide per jaar te winnen en te verwerken voor de batterij-industrie. De restanten daarvan komen via het afvalwater terecht in de Rijn. Lithium vormt evenals PFAS een risico voor de gezondheid. “Een adequate vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn onontbeerlijk om onze bron van drinkwater tegen deze bedreigingen te beschermen”, aldus Stroomberg.
De landen die samenwerken in het stroomgebied van de Rijn hebben met elkaar afgesproken dat ze de lozingen van schadelijke stoffen in 2040 met 30 procent verminderen. Uit metingen van RIWA-Rijn blijkt dat voor 35 schadelijke stoffen dat doel gehaald kan worden en voor 21 stoffen niet.
Stroomberg: “Sommige industriële stoffen en medicijnresten zien we zelfs stijgen. Medicijnresten komen via rioleringen en rioolwaterzuiveringen in de rivieren terecht. Voor het terugdringen van medicijnresten in ons rivierwater is het belangrijk dat vaart wordt gemaakt met het verbeteren van de rioolwaterzuiveringsinstallaties met een vierde reinigingsstap.”
