Niet droogte maar wateroverlast zorgt nog steeds voor problemen, ook nu het droogteseizoen al bijna vier maanden duurt. Waterschappen blijven water afvoeren. Zo maken de bemenste gemalen van Noorderzijlvest veel draaiuren en dat wordt uniek genoemd voor de zomerperiode.
Dat zondag na hevige regenval twee snelwegen in Twente onder water kwamen te staan en automobilisten geen kant meer op konden, is tekenend. Sinds oktober lijkt er maar geen eind te komen aan de overmatige en soms extreme neerslag in Nederland. Afgelopen weekend gaf het KNMI nog code geel uit voor provincies in het zuiden, oosten en noorden van het land.
Erg laag neerslagtekort
In de eerste vier weken van de zomer was het opnieuw aanzienlijk natter dan normaal. Het landelijk gemiddelde van het neerslagtekort is actueel 19 millimeter. Dit ligt ver onder het normale niveau van meer dan 100 millimeter rond deze tijd van het jaar. Er wordt de komende vijftien dagen wel een stijging naar 43 millimeter verwacht.
De afgelopen jaren zijn Nederlanders juist gewend geraakt aan erg droge omstandigheden in de zomer. In 2018 was het neerslagtekort eind juli zelfs bijna 300 millimeter, om daarna nog verder te stijgen.
Overwegend hoge grondwaterstanden
Het natte weer heeft consequenties voor de grondwaterstanden en waterpeilen. De grondwaterstanden zijn overwegend hoger dan gemiddeld, meldt de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling in de droogtemonitor.
Ook zijn de regionale watersystemen goed gevuld. In tegenstelling tot voorgaande jaren hebben waterschappen geen onttrekkingsverboden voor grond- of oppervlaktewater ingesteld, behalve wat elk jaar standaard gebeurt.
De afvoeren van de Rijn en Maas zijn licht verhoogd voor de tijd van het jaar. Deze week wisselen droge en natte dagen elkaar af en dat is voldoende om de rivieren op een vrij hoog niveau te houden, geeft Alphons van Winden aan op de site waterpeilen.nl. In de stroomgebieden van de Rijn en Maas breekt er mogelijk vanaf het weekend een wat langere droge periode aan. Hierdoor kunnen in de loop van augustus de waterstanden naar gemiddelde waarden zakken.
Beken buiten de oevers in Twente
Verschillende waterschappen gaan in hun berichtgeving in op de maatregelen die op het ogenblik nodig zijn. Medewerkers van Waterschap Vechtstromen moesten in actie komen na de extreme neerslag in Twente van zondag. Op sommige plekken traden beken en riviertjes kort buiten de oevers, zoals de Middensloot/Stiftbeek nabij Weerselo. Hier is het vele water richting het kanaal Almelo-Nordhorn geleid.
Vechtstromen kwam maandag ook met het advies om voorlopig niet te varen op de Vecht vanwege de erg hoge waterstand. “De rivier voert erg veel water af en heeft een hoge stroomsnelheid. Dat kan leiden tot schades en gevaarlijke situaties.” De sluizen zijn tijdelijk gesloten.
Bemenste gemalen regelmatig ingezet door Noorderzijlvest
Er zit veel water in de grond, geeft Waterschap Noorderzijlvest aan in een geactualiseerd waterbeeld. “Daardoor stijgt de waterstand snel. Door de begroeiing in de watergangen gaat de afvoer van water traag.”
Het waterschap heeft in de voorbije periode regelmatig bemenste gemalen moeten inzetten voor de afvoer van water. “Normaal is dat in de zomerperiode slechts af en toe nodig. Zoveel draaiuren als de afgelopen maanden is uniek.”
Na vier jaar droge zomers op een rij staan nu in juli polders onder flinke plassen water, bericht Delfland. “Een absurd probleem, eigenlijk.” Het hoogheemraadschap is al maandenlang continu water aan het wegpompen. “Elke dag staan de gemalen aan.” Vanwege de hoge grondwaterstanden is op veel plekken tot 1 juli het lagere winterpeil aangehouden.
Waterschap Limburg laat een vergelijkbaar geluid horen. “We bevinden ons al geruime tijd in een periode van veel regenval. Daardoor is de grond verzadigd en kan het minder water opnemen.” Het waterschap probeert het water zo snel mogelijk af te voeren naar de grote rivieren. “Dit doen we onder andere door onze stuwen laag te zetten, te maaien langs de beken en regenwaterbuffers klaar te maken om zoveel mogelijk water op te vangen én geleidelijk af te voeren.”
Kamervragen over gevolgen voor boeren
De bijzonder natte weersomstandigheden hebben grote gevolgen voor boeren en tuinders. Daarover heeft het Tweede Kamerlid Eline Vedder (CDA) 28 schriftelijke Kamervragen gesteld aan minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.
Zo wil Vedder weten in hoeverre er verschillen tussen waterschappen zijn in de aanpak van wateroverlast. Een andere vraag betreft het vernattingsbeleid van waterschappen. Is Wiersma van plan om samen met minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat) de waterschappen indien nodig te verordonneren dat zij ook flankerend (nood)beleid opstellen, als het vernattingsbeleid leidt tot ernstige waterschade?
Reactie van Unie van Waterschappen
De Unie van Waterschappen kwam al met een reactie op de Kamervragen. De Unie wijst erop dat provincies normen voor wateroverlast vanuit regionale oppervlaktewateren hebben vastgesteld en waterschappen de taak hebben om hieraan te voldoen.
“Momenteel voldoet 99,5 procent van de regionale watersystemen aan deze normen. Voor de resterende gebieden worden er maatregelen getroffen in de vorm van extra waterbergingen en/of afvoercapaciteit van watergangen en gemalen.”
Waterschappen zijn niet verantwoordelijk voor wateroverlast door regenwater op het land of door te hoge grondwaterstanden, laat de Unie duidelijk weten. “Daar zijn eigenaren en grondbezitters zelf verantwoordelijk voor. Particulieren en (agrarische) ondernemers kunnen zich verzekeren tegen schade aan gebouwen of aan hun gewassen door extreme weersomstandigheden zoals hevige neerslag.”
Honderden sleuven gegraven door Limburgse boeren
In Limburg hebben boeren honderden spoelsleuven naar beken gegraven om overtollig water van het land af te krijgen. Het zorgt voor onveilige en onwenselijke situaties langs de beken, geeft Waterschap Limburg aan in een bericht. “Machines kunnen in de sleuven terecht komen of de maaiwerkzaamheden kunnen niet plaatsvinden.” Het graven van deze sleuven is dan ook verboden. Maak de spoelsleuven zo snel mogelijk dicht, roept het waterschap op.
Ook in Brabant speelt dit probleem. Waterschap De Dommel trof op 10 juli grote geulen aan langs de beek de Run in Eersel, die zonder vergunning zijn uitgegraven. Omdat hierbij sprake is van een overtreding in beschermd gebied, greep De Dommel in met een bestuurlijke strafbeschikking. De sleuven zijn dichtgemaakt en de aangetaste ecologische verbindingszone wordt hersteld. De overtreder moet dat betalen.
Dagelijks bestuurslid Mado Ruijs geeft een toelichting: “We snappen dat boeren zelf acties voor afwatering willen nemen. Maar grote overtredingen zoals deze kunnen we niet toestaan. In andere gevallen worden boeren opgeroepen om de situatie weer te herstellen.”
