Onderzoek: tal van ecosystemen zeer kwetsbaar voor verergeren droogte

Naarmate perioden van droogte extremer worden door de klimaatverandering, neemt de schade aan ecosystemen onevenredig toe. Dat concludeert Qi Chen in haar promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden. Aan de hand van satellietbeelden keek ze naar de afname van het bladoppervlak in 21 soorten Europese ecosystemen tijdens de zeer grote droogte in 2018.

Geïrrigeerde landbouwgrond is volgens het onderzoek het meest kwetsbaar voor ernstigere droogtes die ook langer zullen aanhouden. Zij zijn afhankelijk van grote hoeveelheden water en er is een gebrek aan natuurlijk mechanismen tegen droogte.

Qi Chen

Daarentegen zijn gemengde bossen juist het meest veerkrachtig. Dat heeft te maken met een diversiteit aan planten en diepe wortelsystemen. “De bossen kunnen water uit diepere bodemlagen halen en terugvallen op verschillende overlevingsstrategieën”, aldus de toelichting van Qi Chen. Zij promoveert op 4 september aan de Universiteit Leiden.

21 soorten ecosystemen onder loep
Chen onderzocht hoe 21 verschillende soorten ecosystemen in Europa reageerden op de zeer grote droogte in 2018. Met behulp van door satellieten gemaakte foto’s is de Leaf Area Index voor elk ecosysteem berekend. Dit is een indicator voor de daadwerkelijke hoeveelheid bladoppervlakte ten opzichte van de hoeveelheid grondoppervlak.

Vervolgens vergeleek Chen het bladoppervlak in 2018 op alle locaties met gegevens uit de jaren 2004 tot en met 2017: waar en in welke mate is het aantal bladeren afgenomen door de droogte? Het levert een beeld op van waar de schade het grootst is en bij welke ecosystemen het nog meevalt. De sterkste achteruitgang door de droogte is er bij geïrrigeerde landbouwgrond te zien.

Risico op bezwijken van sommige ecosystemen
Volgens het onderzoek leidt het extremer worden van droogtes door de klimaatverandering tot aanzienlijke schade voor de meeste ecosystemen. Chen daarover: “Met stijgende temperaturen en meer frequente droogtes zal de schade aan ecosystemen steeds sneller toenemen. Als de droogtes verergeren, is de kans groot dat tal van ecosystemen zeer kwetsbaar worden en dat sommigen zelfs zullen bezwijken.”

Chen die eerder aan de Inner Mongolia University in China afstudeerde, noemt het cruciaal om te weten welke ecosystemen het meest kwetsbaar zijn en hoe snel ze kunnen instorten. “We zouden effectief water kunnen toebedelen aan de kwetsbaardere ecosystemen en leren van de meest weerbare ecosystemen: wat maakt ze zo veerkrachtig en kunnen we dat op de een of andere manier in ons natuurbeheer opnemen?”

Zij verwacht dat het in de toekomst mogelijk wordt om met satellieten bijna realtime droogte in beeld te brengen. Gebieden waar het misgaat, kunnen dan snel worden gelokaliseerd en vervolgens met drones worden bekeken. “Zo’n gerichte, realtime aanpak zou een revolutie zijn in het monitoren van onze effecten op de natuur. Hopelijk kunnen we op die manier de impact van klimaatverandering op de natuur een beetje verminderen.”