Het hoogheemraadschap van Rijnland is bezig met een majeure klus: de vernieuwing en uitbreiding van de afvalwaterzuiveringsinstallatie Haarlem Waarderpolder. In het najaar wordt een besluit over het uitvoeringskrediet genomen, maar de keuze voor twee technologieën is nu al gemaakt. Rijnland gaat voor de biologische zuiveringstechnologie Nereda en de innovatieve slibvergistingstechnologie Ephyra. Het is voor het eerst op een Nederlandse rioolwaterzuivering dat beide tegelijkertijd worden toegepast.
Momenteel wordt er het afvalwater van ongeveer 224.000 huishoudens en bedrijven behandeld. Hiermee is de Haarlem Waterpolder een van de grootste afvalwaterzuiveringsinstallaties (awzi’s) van Rijnland. De huidige waterzuivering heeft het einde van de levensduur bereikt en wordt daarom in een nieuw jasje gestoken. “Het is het grootste project ooit in onze geschiedenis”, zegt hoogheemraad Bas Knapp van Rijnland.
Bas Knapp
Het algemeen bestuur van Rijnland stelde in juli 2023 het voorkeursalternatief voor de renovatie van awzi Haarlem Waarderpolder vast. In het najaar volgt een nieuwe belangrijke beslissing. Dan besluit het algemeen bestuur op basis van het voorlopig ontwerp en de bijbehorende financiële raming over het verstrekken van het uitvoeringskrediet. Knapp: “Dat wordt voor ons een historisch moment.”
Technologiekeuze al eerder
Met het kiezen van de zuiverings- en de slibvergistingstechnologie kon echter niet nog een half jaar worden gewacht, vertelt Knapp. “Dit is belangrijk voor het verder uitwerken van het project. Daarom begon de onduidelijkheid over de technologiekeuze een steeds groter projectrisico te worden. We hebben gemeld aan de politiek dat we de diverse mogelijkheden naast elkaar gingen zetten en alvast een keuze zouden maken. Het waren twee verschillende besluitvormingstrajecten voor de water- en sliblijn.”
Het zijn Nereda en Ephyra geworden. Beide innovatieve technieken zijn gepatenteerd door Royal HaskoningDHV (RHDHV). In maart tekenden Bas Knapp en René Noppeney (directeur bioresources bij RHDHV) de overeenkomst. Het advies- en ingenieursbureau blijft betrokken totdat de vernieuwde afvalwaterzuiveringsinstallatie is opgeleverd, volgens planning in 2031. Het eerste jaar daarna is er ook nog ondersteuning bij de exploitatie van de twee technologieën.
Vijf redenen voor Nereda
Nereda is een aerobe korrelslibtechnologie voor het zuiveren van afvalwater. Knapp noemt vijf redenen waarom Rijnland hiervoor gaat. “De eerste drie zijn het vrij geringe ruimtegebruik, de duurzaamheidswinst en de kosteneffectiviteit. Ook wat betreft circulariteit biedt Nereda voordelen, onder meer omdat er veel minder beton voor de zuivering nodig is.”
Daarnaast is het een pré dat de biologische techniek wordt toegepast op steeds meer waterzuiveringen in binnen- en buitenland. “Dat is belangrijk voor kennisdeling.”
Slibvergistingsproces in stadia opgedeeld
Ephyra is een compacte en duurzame technologie voor de vergisting van natte biomassa zoals slib. Het is de bedoeling dat straks het slib van bijna alle waterzuiveringen van Rijnland centraal wordt vergist op awzi Haarlem Waarderpolder. De twee grote slibvergistingstorens worden gerenoveerd en er wordt een nieuwe derde toren gerealiseerd.
Een belangrijk pluspunt van Ephyra is volgens Knapp dat het hele vergistingsproces niet parallel plaatsvindt. “Wij kunnen het proces opknippen in verschillende stadia en die in volgorde verdelen over de drie torens. Daardoor verbetert het rendement, terwijl de aanvullende investeringskosten vrij gering zijn omdat de twee huidige torens al aan renovatie toe zijn. De toepassing van Ephyra heeft super significante voordelen, zoals ongeveer 25 procent meer biogasproductie en aanzienlijk minder restslib. Dat maakt het een logische keuze.”
Eerste waterzuivering met beide technologieën
Rijnland meldt dat awzi Haarlem Waarderpolder de eerste zuivering in Nederland wordt waar Nereda en Ephyra tegelijkertijd worden toegepast. Knapp: “Het is een unicum dat we beide toepassen op één locatie. De twee technologieën zijn voor ons nieuw.”
De combinatie heeft volgens de hoogheemraad verder niet zoveel betekenis, omdat het gaat om technieken voor verschillende processen. “Het vertrouwen dat dit gerealiseerd kan worden is groot, omdat Nereda en Ephyra al bestaande technologieën op andere waterzuiveringen zijn. Een van belangrijkste uitdagingen is dat we onze medewerkers goed moeten opleiden voor hoe Nereda en Ephyra werken en hoe ze deze technieken inregelen en bedienen. Daarvoor heeft Royal HaskoningDHV veel online lessen en toolkits ontwikkeld.”
Finetunen in voorlopig ontwerp
Is er verder nog wat veranderd na het vaststellen van het voorkeursalternatief medio 2023? Niet als het gaat om de grote lijnen, zegt Knapp. “De reikwijdte is hetzelfde gebleven en de planning is ook niet aangepast. We zijn nu het voorlopig ontwerp aan het uitwerken en daarbij worden zaken gefinetuned. In dit ontwerp houden we ook de mogelijkheden open voor alle opgaven van de toekomst, zoals de verwijdering van medicijnresten en de terugwinning van grondstoffen. Maar dat was al bekend bij het voorkeursalternatief.”
Verder spelen er vergunningsprocedures en als voorbereiding daarop het opstellen van de milieueffectrapportage. In mei of juni wil Rijnland de knoop doorhakken wat betreft de gunning van de overeenkomst voor de bouwteams. “Dat willen we doen voor zowel de waterlijn als de sliblijn. Hierbij verwachten we op korte termijn ook de twee belangrijkste aannemers voor het project aan boord te halen.” In het najaar wordt veel duidelijk als het algemeen bestuur zijn oordeel velt, aldus Knapp. “Het wordt echt het grootste besluit ooit dat ons waterschap heeft gemaakt.”
UPDATE 16 april
De Commissie voor de milieueffectrapportage heeft op 16 april een advies gepubliceerd over de benodigde inhoud van het milieueffectrapport van de afvalwaterzuiveringsinstallatie Haarlem Waarderpolder. Dat gebeurde in opdracht van de provincie Noord-Holland. De commissie raadt Rijnland aan om de gevolgen van de vernieuwing en uitbreiding van de awzi voor waterkwaliteit, omwonenden en natuur in beeld te brengen. Onderzoek ook de mogelijkheden om de milieugevolgen te verminderen door best bestaande technieken toe te passen. Het hoogheemraadschap gaat nu aan de slag met het milieueffectrapport.
