De Maas is de drinkwaterbron voor 7 miljoen mensen. De waterkwaliteit in de rivier is al jaren zorgwekkend. Dat komt mede door industriële afvalwaterlozingen. RIWA Maas presenteerde haar jaarrapport over 2023 en wil meer urgentie bij het bevoegd gezag als het gaat om het verbeteren van de waterkwaliteit.
“We hebben mooie doelstellingen, maar het blijft een worsteling om de waterkwaliteit van de Maas daadwerkelijk te verbeteren.” Dat zegt Maarten van der Ploeg, directeur van RIWA-Maas (koepel van drinkwaterbedrijven in Nederland en België, die jaarlijks 500 miljard liter water uit de Maas onttrekken), in een toelichting bij de presentatie van het jaarrapport.
Maarten van der Ploeg“Naast de mooie doelstellingen, hebben we ook nog een hele stapel goede rapporten met stevige aanbevelingen”, vervolgt Van der Ploeg. “Feitelijk weten we dus wat er moet gebeuren. Maar hoewel het maatschappelijk debat erover langzaam op gang komt, is er nog steeds niet genoeg draagvlak om echt vorderingen te maken. Dat is echt tragisch en soms ook frustrerend.”
Lozingen
Het belangrijkste probleem dat volgens RIWA Maas moet worden aangepakt zijn de industriële afvalwaterlozingen, zowel de lozingen direct op het rivierwater als op de riolering. “Daar worden vergunningen voor afgegeven, maar het overzicht ontbreekt. We weten gewoon niet welke schadelijke stoffen waar in het water komen.”
Van der Ploeg wil daarom de vergunningen geactualiseerd worden, vele zijn er verouderd, en dat er een openbaar register met vergunningen komt. “Anders kunnen we de waterkwaliteit onmogelijk beschermen en komen we niet in de buurt van de doelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water. In Vlaanderen geven ze wat dat betreft het goede voorbeeld. Ook binnen het samenwerkingsverband de Schone Maaswaterketen (met drinkwaterbedrijven, waterschappen, Rijkswaterstaat en het ministerie) hebben stapjes in de goede richting gezet. Maar dat moet echt en het moet ook snel.”
Van der Ploeg hoopt dat de verantwoordelijke overheden (de 21 waterschappen, de regio’s van Rijkwaterstaat, de 28 omgevingsdiensten, de 12 provincies en de betrokken gemeenten) hun systemen gaan koppelen en beter informatie gaan delen. “Het gebrek aan nieuwsgierigheid bij het bevoegd gezag blijft me bevreemden. Je moet toch willen weten wat er verderop in de rivier geloosd wordt? En wat dat betekent voor jouw vergunningen? De technische oplossingen daarvoor zijn er, al zijn ze niet altijd aanwezig. Het probleem is echt het gebrek aan draagvlak voor dit soort samenwerking.”
Controle en handhaving
Daarnaast pleit RIWA Maas er ook voor dat de controle en handhaving worden vergroot. “Er worden veel te weinig goede, uitgebreide monsters genomen van de lozingen. Die zijn nodig voor een nulmeting en vervolgens dien je natuurlijk te handhaven als het niet klopt.”
En dat alles dient op een transparante manier te gebeuren. Juist die transparantie heeft bij sommige problemen tot negatieve aandacht geleid. Van der Ploeg vindt het daarom belangrijk om erop te wijzen dat ondernemingen als Chemiepark Chemelot in Limburg onterecht onder vuur komen liggen.
“Uiteindelijk hebben wij ook het liefste nul lozingen”, zegt Van der Ploeg. “Om dat te bereiken, zullen we samen met de bedrijven een traject in moeten gaan. Dat kost tijd. Het werkt afschrikwekkend als milieuorganisaties dan gaan protesteren bij juist die bedrijven die hun processen proberen te verbeteren.”
Klimaatverandering
De protesten wijzen er wel op dat de aandacht voor het onderwerp waterkwaliteit groeiende is. Dat ziet ook Van der Ploeg. “Langzaam is er een beweging in de goede richting. Natuurlijk ook door de gevolgen van klimaatverandering en dan met name droogte. Die maakt heel zichtbaar dat de Maas, net als alle rivieren, belangrijk en kwetsbaar is.”
Omdat de Maas door verschillende landen loopt, wil Van der Ploeg ook dat er haast gemaakt wordt met voeren van gesprekken tussen de landen en regio’s. “De droogte raakt ook Frankrijk, Wallonië en Vlaanderen. We zullen afspraken moeten maken over de duurzame verdeling van het water in tijden van droogte. Daar is op dit moment geen oog voor, want deze gesprekken worden nauwelijks gevoerd. Dat is echt zorgwekkend en ik hoop dat daar snel verandering in komt.”
LEES OOK:
H2O Actueel: Drinkwaterbedrijven eisen rem op Duitse lozingen PFAS in Rijn
