Waterschap weert motorboten om Kromme Rijn schoner te krijgen

Varen met een brandstofmotor mag straks helemaal niet meer op de Kromme Rijn. Nu al zijn gemotoriseerde vaartuigen niet welkom op de bovenloop, vanaf 1 januari 2025 op de benedenloop alleen nog met een elektrische motor. Met die maatregel wil het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) de waterkwaliteit verbeteren. 

De benedenloop is het gedeelte tussen de Waterlinieweg in Utrecht en de stuw Werkhoven in Bunnik. Het gaat om een drukbevaren gedeelte, waarvoor eigenaren van een boot met een benzine- of dieselmotor tot nu toe jaarlijks een vergunning moesten aanvragen. 

"De hoeveelheid motorbootjes is de afgelopen jaren enorm toegenomen", vertelt woordvoerder Astrid Russchen van HDSR. "In 2011 verleenden we nog vijf vergunningen voor een motorbootje, in 2022 waren dat er al ruim tweehonderd."

De Kromme Rijn is tegelijk een belangrijke verbinding tussen natuurgebieden in het Natuurnetwerk Nederland. "Dat veroorzaakt frictie", zo constateert HDSR in het (gewijzigde) verkeersbesluit. Daarbij komt dat de rivier nog niet voldoet aan de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). 

Het verbod op brandstofmotoren moet er – naast andere maatregelen als de aanleg van natuurvriendelijke oevers en nevengeulen ­– voor zorgen dat die doelen wel behaald worden, dus dat de ecologische en de chemische waterkwaliteit uiterlijk in 2027 verbeterd zijn.  

Werveling
Gemotoriseerd varen zorgt namelijk voor werveling (omwoeling) van de bodem en golfslag, aldus het waterschap. Daardoor hebben vaarbewegingen een negatieve impact op de watergang en de ecologie van de oevers. Door het aantal vaarbewegingen te reduceren, wordt die impact beperkt. 

Een verbod op brandstofmotoren zal daarnaast ook direct de emissie van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) naar het oppervlaktewater reduceren, zo is de verwachting. De Kromme Rijn voldoet voor verschillende PAK’s niet aan de waterkwaliteitsnormen van de KRW.

"Het helemaal verbieden van gemotoriseerd varen, dus ook met een elektrisch aangedreven boot, is kijkend naar de waterkwaliteit een nog betere oplossing", erkent Russchen. "Maar als waterschap willen we ook rekening houden met de vaarrecreant. Een algeheel verbod vonden we te ver strekkend."

Ecologische nulmeting
Om erachter te komen of de maatregel werkt, gaat HDSR de Kromme Rijn de komende drie jaar monitoren. Deze zomer wordt daarvoor eerst een ‘ecologische nulmeting’ gehouden. Op meerdere locaties wordt de ontwikkeling van de plantengroei en de aanwezigheid van waterbeestjes onderzocht. 

Ook wil het waterschap weten welk soort vaartuigen op de Kromme Rijn varen en hoeveel dat er zijn. Daarvoor worden op twee locaties geavanceerde beeldanalysesensoren geplaatst, die bijhouden of een langsvarende recreant stroomopwaarts of -afwaarts vaart en of het om een kano of een boot gaat. Aanvullend daarop voeren studenten handmatige tellingen uit.

Zienswijzen
De eindresultaten worden in 2028 verwacht. Afhankelijk van de uitkomsten kijkt het waterschap dan of de vaarregels verder aangepast moeten worden. 

Het gewijzigde verkeersbesluit heeft van 13 december tot 23 januari ter inzage gelegen. Er zijn elf inhoudelijke zienswijzen binnengekomen, maar die hebben niet geleid tot een aanpassing van het besluit. Het waterschap vindt dat het vergunninghouders de afgelopen jaren al genoegzaam gewezen heeft op het voornemen om brandstofmotoren te verbieden.