In het rapport Rivers2Restore beschrijft het Wereldnatuurfonds de voordelen van rivierherstel aan de hand van 11 Europese casestudies, waaronder de Nederlandse Geul. WWF doet met het rapport een oproep aan nationale regeringen en de Europese Commissie om serieus werk te maken van ‘free flowing’ rivieren.
“Wij waren zeer verheugd dat de Europese natuurherstelwet is aangenomen”, vertelt Claire Baffert. Zij is Senior Policy Officer for Water and Climate Change Adaptation bij de Europese tak van WWF en co-auteur van het Rivers2Restore-rapport. “Maar we willen niet dat het bij een mooie wet op papier blijft. We willen dat de Europese Commissie en de Europese landen de daad bij het woord voegen.”
Claire BaffertDe 11 casestudies die in het rapport worden besproken, bevinden zich allemaal nog in een vroeg stadium en voldoen aan de eigen definities van de Europese Commissie. “We vonden het belangrijk voorbeelden te noemen, die echt inspirerend konden zijn en aansluiten op het werk dat de komende jaren moet worden verricht.”
Dat is volgens Baffert nodig omdat menselijk ingrijpen, denk aan dammen, dijken en ingrijpen in de loop, de Europese rivieren kwetsbaarder hebben gemaakt voor overstromingen en droogte. Het WWF stelt dat het herstel van de rivieren essentieel is om de waterveiligheid te vergroten, omdat herstelde rivieren meer buffercapaciteit hebben bij extreme regenval en ook helpen in tijden van droogte.
De 11 cases vinden allemaal plaats in gebieden die recent te maken hebben gehad met behoorlijke of zelfs heel erge wateroverlast. “De Griekse case is daar een extreem voorbeeld van. Twee overstromingen in drie jaar tijd hebben voor dodelijke ongelukken en miljarden euro’s schade gezorgd.”
Voordelen
Met waterveiligheid als eerste aanleiding, meent Baffert dat rivierherstel meer voordelen oplevert. “Door de natuurlijke stroom te herstellen, worden ook natuurlijke habitats van dieren en planten hersteld. Dat is goed voor de biodiversiteit. Bij de Finse case zou bijna 1500 kilometer aan migratiegebied voor vissen worden gecreëerd. En wat te denken van de effecten op de waterkwaliteit? En dat is weer belangrijk als we willen voldoen aan de eisen uit de Kaderrichtlijn Water.”
Daarnaast verwacht Baffert dat gezonde riviersystemen toerisme en recreatie stimuleren. “In het Italiaanse Rivers2Restore-project is veel aandacht voor ecotoerisme rond de rivier. Dat leidt tot economische voordelen voor lokale gemeenschappen. Trouwens: ook het herstel van de rivier zelf en het opvolgende onderhoud creëren werkgelegenheid.”
Baffert noemt Rivierherstel een enorm kosteneffectieve manier om regio’s te beveiligen en te versterken. “Dat zien we ook bij de Geul. Dat gebied werd in 2021 natuurlijk getroffen door een enorme wateroverlast. Door meer ruimte aan de rivier te geven, wordt de veiligheid vergroot. Tegelijkertijd verbetert de biodiversiteit. En dat niet alleen in de rivier, maar bijvoorbeeld ook in het natuurgebied Geuldal.”
Een van de doelen van de natuurherstelwet is het herstel van 25.000 kilometer aan vrije rivieren voor 2030. Met de 11 casestudies die het WWF in dit rapport behandeld, wordt ongeveer 10% daarvan gedekt. “Er is dus echt nog werk aan de winkel. De landen hebben nu twee jaar de tijd om Nationale Herstelplannen op te stellen. Rivierherstel heeft daar een plek in wij willen dat ze deze 11 casussen hierin opnemen.”
Van de Europese Commissie vraagt het WWF niet alleen toezicht op de plannenmakerij van de individuele landen, maar ook ondersteuning. “Wederom om ervoor te zorgen dat de wet niet alleen op papier bestaat, vragen wij de commissie om te komen tot een Natuurherstelfonds om de landen zo te helpen bij het herstellen van de natuurlijke vorm en stroom van rivieren en het opnieuw verbinden met hun uiterwaarden.”
