Zuidelijke Rekenkamer: Limburgse drinkwatervoorziening in toekomst kwetsbaar

Momenteel is er geen tekort aan drinkwaterbronnen in Limburg maar de Zuidelijke Rekenkamer signaleert in een onderzoek wel kwetsbaarheden voor de toekomst. Ook is de kwaliteit van het water voor de drinkwaterproductie niet altijd voldoende. Het controleorgaan roept de provincie op tot meer urgentie bij het invullen van de eigen rol.

Het goede nieuws voor Limburg: wat betreft waterbeschikbaarheid is de situatie op korte termijn gunstiger dan in andere delen van het land. Er is op het ogenblik geen acuut tekort aan drinkwaterbronnen, stelt de Zuidelijke Rekenkamer vast in het gisteren gepubliceerde onderzoeksrapport. Drinkwaterbedrijf WML – waarvan de provincie Limburg grootaandeelhouder is – kan gebruikmaken van onder andere diep en ondiep grondwater en oppervlaktewater uit de Maas.

Actie van provincie nodig
Voor de toekomst zijn er wel verschillende kwetsbaarheden die de waterbeschikbaarheid onder druk kunnen zetten, zoals natuurvergunningen, verontreinigingen en droge periodes. Dat vraagt om actie van de provincie. De rekenkamer beveelt aan dat de provincie samen met WML tijdig de benodigde maatregelen voor de toekomstige drinkwaterproductie uitwerkt.

Ook moet de provincie zijn terughoudende houding bij regels voor het gebruik van grondwater laten varen. Het advies is om regels voor grondwateronttrekkingen te bepalen, waaronder de grondwaterheffing, de vergunningsplicht en het intrekken van ongebruikte vergunningsruimte.

Kwaliteit van gebruikt water onvoldoende
Een punt van zorg is de kwaliteit van het water voor de drinkwaterproductie. Die voldoet niet altijd aan de normen, bijvoorbeeld door te veel nitraat en bestrijdingsmiddelen. Ook vormen antropogene stoffen als medicijnresten, zeer zorgwekkende stoffen en PFAS een toenemend risico.

De Zuidelijke Rekenkamer kan zich niet vinden in de keuze van de provincie om te wachten op actie van het Rijk en geen eigen strengere regels op te stellen bij kwaliteitsproblemen. Bij onvoldoende kwaliteit van het water zorgt WML met zuivering voor schoon drinkwater. Volgens de rekenkamer is extra zuivering echter ongewenst vanwege de maatschappelijke gevolgen. Er wordt gewezen op extra kosten, meer energieverbruik en extra afvalwater. Ook is extra zuivering niet in overeenstemming met de Kaderrichtlijn Water, die uitgaat van ‘geen achteruitgang’ in waterkwaliteit.

Een aanbeveling is om de regels in grondwaterbeschermingsgebieden voor onder nitraat en bestrijdingsmiddelen aan te scherpen. Ook wordt de provincie geadviseerd om te zorgen voor actuele en volledige lozingsvergunningen, scherp toezicht en actieve handhaving. En nog een advies: geef waterkwaliteit bij drinkwaterwinningen meer specifieke aandacht in het beleid en de maatregelen van de provincie, naast de algemene waterkwaliteit in Limburg.

Reactie van provincie Limburg
De provincie Limburg meldt in een reactie die in het rapport is opgenomen dat een duurzame drinkwatervoorziening een belangrijk speerpunt van het beleid is. Dit staat in het Provinciaal Waterprogramma 2022-2027.

De provincie herkent in het algemeen de bevindingen van het onderzoek en de noodzaak tot actie maar plaatst enkele kanttekeningen. Zo wordt benadrukt dat er tot 2030, ook in droge perioden, voldoende drinkwater is. Het is wel duidelijk dat de provincie tijdig moet starten met het maken van beleid voor de nabije toekomst.

Daarom wordt gewerkt aan trajecten als Beschermen om te Blijven voor het verbeteren van de kwaliteit van het grondwater en Adaptieve Paden voor het tijdig kunnen anticiperen op ontwikkelingen in vraag en aanbod van drinkwater. De provincie Limburg gaat ook onderzoeken of provinciale regels voor de bescherming van de drinkwaterwinning nodig zijn in aanvulling op wat nationaal is geregeld, om de continuïteit van de drinkwatervoorziening op de lange termijn te waarborgen.

HOOFDPUNTEN ONDERZOEK

De Zuidelijke Rekenkamer noemt drie hoofdpunten van het onderzoek: 

• Momenteel is er in Limburg geen drinkwatertekort in kwantitatieve zin. Naar de toekomst toe is de drinkwatervoorziening echter kwetsbaar en zijn op korte termijn prioriteit en actie van de provincie vereist.
• De kwaliteit van het water voor de drinkwaterproductie in Limburg is onvoldoende, maar de provincie stelt zich afwachtend op. De onvoldoende kwaliteit leidt tot extra kosten om schoon drinkwater te produceren, die komende jaren zonder maatregelen verder dreigen op te lopen.
• Er zijn geen specifieke beleidsdoelen voor drinkwater en het inzicht in de voortgang is voor Provinciale Staten beperkt. In de nabije toekomst zullen diverse beleidskeuzes worden gemaakt die invloed hebben op de drinkwatervoorziening.