Het Expertise Netwerk Waterveiligheid adviseert de minister van Infrastructuur en Waterstaat om niet tot 2050 te wachten met het nemen van maatregelen tegen de zeespiegelstijging. Dat geldt met name voor de kwetsbare plekken langs de Nederlandse kust. Dat zijn de locaties waar de zee in open verbinding staat met het achterland, zoals Rotterdam en de Zuidwestelijke Delta.
Dat zei de voorzitter van het ENW, Gerhard van den Top, donderdag op het Deltacongres in Goes. Hij sprak over ‘soft spots’, die in de kustverdediging extra aandacht verdienen nu de zeespiegelstijging lijkt te versnellen, zoals de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg.
Van den Top kondigde aan dat het ENW de brief aan de minister binnenkort op de bus zal doen. Daarin wordt bepleit bij de herijking van het Deltaprogramma in 2027 schetsen mee te nemen die worden gemaakt in het dit najaar gestarte Kennisprogramma Zeespiegelstijging.
Herijking
Dat kennisprogramma kwam op de congresdag in Goes veelvuldig ter sprake, alsook de herijking van het Deltaprogramma. Die heeft elke zes jaar plaats. De eerste is medio 2018 van start gegaan en loopt tot en met voorjaar 2020.
De nieuwe deltacommissaris Peter Glas, die in Goes op het tiende Deltacongres zijn vuurdoop beleefde onder het toeziend oog van zijn voorganger Wim Kuijken, presenteert volgend najaar het resultaat van de herbezinning in het deltaprogramma 2020-2021.
Hij nam in de Zeelandhallen een voorschot: “Moet er een tandje bij?”, vroeg hij zich af. “We hebben nu twee jaar droogte op een rij gehad, misschien krijgt dat een extra accent.” Glas gaf aan dat het huidige, in 2014 begonnen programma, robuust is. En dat vanaf 2027, na de tweede herijking, nieuwe aspecten mogelijk gaan spelen, zoals dalende rivierafvoer en stijgende zeespiegel. “Daarvoor hebben we nu het kennisprogramma opgezet, zodat we nog beter kunnen plannen.”
Secretaris-generaal Lidewijde Ongering die de verhinderde minister Cora van Nieuwenhuizen verving (Stikstofdebat in de Tweede Kamer), kon er ook niet omheen: het laatste IPCC-rapport van dit najaar bevestigde dat de zeespiegel tot 2.100 met 1 meter stijgt. “En dat kan meer worden, zeker als we de klimaatakkoorden van Parijs niet halen. Never a dull moment, zullen we maar zeggen.”
Waarschuwing
Toen had Ria Geluk al gesproken. Ze trapte het congres af met haar herinnering aan de watersnoodramp die zij in 1953 als zesjarig kind meemaakte. Ze schetste voor de ruim 1.500 waterprofessionals in de zaal het beeld van een overrompelende en destructieve vloed die haar en haar familie naar de bovenverdieping van de boerderij deed vluchten.
De herinnering werd een waarschuwing: het kan weer gebeuren nu de zeespiegel steeds sneller lijkt te stijgen. En daarmee zette de Zeeuwse de toon voor het congres. Ze hamerde op bewustwording, brak een lans voor verplichte lesstof over water op de bassischool en zei: “Ik zie geen groot werk ontstaan dat ons gaat beschermen. Het lijkt me dat het tijd wordt. Projecten als een brede dijk en eilanden in de zee spreken mij zeer aan. Hou ’53 in herinnering.”
Moonshot
De Belgische ingenieur-architect Joachim Declerck (Architecture Workroom Brussels en Universiteit Gent) schetste de aanpak van de kustverdediging in Vlaanderen (“hoe kunnen we die versnellen?”) en brak een lans voor nieuwe coalities om geïntegreerde oplossingen in ‘horizontale platformen’ te vinden voor de nieuwe bedreigingen. “We hebben een behoefte aan een moonshot voor onze delta”, zei de Vlaming. Een grensverleggende aanpak, te beginnen vanaf ‘scratch’, maar wel in stappen. “A lot of small things end up in one big thing”, was het credo van Declerck.
Maar zeespiegelstijging is één, andere ontwikkelingen vragen net zo goed aandacht in de herijking van het deltaprogramma. In de parallelsessies was er uitgebreid aandacht voor andere aspecten van de klimaatverandering, zoals de droogte en verzilting. In de bijeenkomsten over het deltaplan ruimtelijke adaptatie stond de risicodialoog centraal en de vraag hoe je bewoners kunt betrekken bij grote vraagstukken. Verder aandacht voor ‘crisisbeheersing, meerlaagsveiligheid en vitaal en kwetsbare functies’, aldus het verslag van het congres.
Onder druk
Het is een berg aan uitdagingen die de herijking van het deltaprogramma onder druk zet. Want de veranderingen gaan snel. Neem de aanpassing van het peilbesluit. Na langdurig overleg kwam er in 2018 een vergelijk over aanpassing van het zomerpeil van het IJsselmeer: het zomerpeil mag fluctueren binnen een bandbreedte van maximaal twintig centimeter.
Dijkgraaf Hetty Klavers van waterschap Zuiderzeeland zei in de middagsessie over zeespiegelstijging dat het zo moeizaam bereikte besluit maar een beperkte houdbaarheid heeft. “Twintig centimeter, het is peanuts bij wat ons te wachten staat”, zei ze om eraan te voegen dat ze neiging heeft om activistisch te worden als ze denkt aan de gevolgen van de zeespiegelstijging.
MEER INFORMATIE
IPCC: stijging van zeespiegel gaat steeds sneller
'Het Deltaprogramma is van ons allemaal'
