Met aan de ene kant politieke partijen die de invloed van de Europese Unie flink willen beperken en aan de andere kant partijen die zich juist sterk maken voor een verdere integratie, is er in Nederland op donderdag 6 juni genoeg om voor te stemmen tijdens de Europese verkiezingen. Een overzicht van de verkiezingsprogramma’s van de acht grootste partijen in de Tweede Kamer. Wat zijn hun plannen als het gaat om klimaat en water?
PVV: klimaat- en energiebeleid op de schop
Wij kiezen voor realisme in plaats van eurofiele dromen. Dat stelt de Partij voor de Vrijheid in het beknopte verkiezingsprogramma Nederland op 1! Het woord ‘water’ valt niet maar het klimaat- en energiebeleid is wel een van de tien thema’s. Dit beleid moet op de schop, vindt de PVV, die het heeft over een “ware tsunami aan regels” die vanuit Europa over ons wordt uitgestort.
Het leidt tot korte impressies. Zoals deze: “Het klimaat verandert. Altijd. Al eeuwenlang. En als het klimaat verandert, dan passen we ons aan. We verhogen onze dijken. Geven ruimte aan de rivier. We laten ons niet langer bang maken. Bovendien is Nederland verantwoordelijk voor nog geen half procent van de totale CO2-uitstoot. En toch geven we er miljarden aan uit.’
En de afsluitende passage: ‘Wij willen beleid op basis van gezond verstand. Geen klimaatactivisme, maar -realisme. Geen verlamming, maar vooruitgang. Zodat onze boeren kunnen boeren. Zodat onze vissers kunnen vissen. Onze mensen normaal kunnen leven. En of je vlees eet, het vliegtuig pakt of een brandstofauto rijdt, dat bepalen we zelf wel. Niet Brussel.”
GroenLinks-PvdA: klimaatbeleid van levensbelang
Volgens deze partij is een krachtig, groen en sociaal Europa belangrijker dan ooit. ‘De Europese Unie moet klimaatneutraal zijn in 2040’ en ‘schone energie voor iedereen’ worden als twee van tien concrete plannen genoemd.
Klimaatbeleid werkt en is van levensbelang, aldus GroenLinks-PvdA. Hierbij wordt onder meer gewezen op de toename van hittegolven, droogtes en overstromingen door de klimaatverandering, de bedreiging van dichtbevolkte kustgebieden door de zeespiegelstijging, het schaarser worden van drinkwater en het gegeven dat de vervuiling van lucht, water en bodem jaarlijks miljoenen slachtoffers eist.
De aanpak van de klimaatcrisis wordt versneld. “Rijke landen die het meest hebben bijgedragen aan klimaatverandering moeten verantwoordelijkheid nemen. Daarom vinden wij dat de EU in 2040 klimaatneutraal moet zijn.” Het vraagt om een snelle uitfasering van fossiele brandstoffen, energiebesparing en een versnelde uitrol van zonne- en windenergie.
Het Europees landbouwbeleid is oneerlijk en moet op de schop, wordt opgemerkt in het verkiezingsprogramma. “Wij maken Europa de bondgenoot van boeren en consumenten door goed voedsel tegen een eerlijke prijs voor iedereen bereikbaar te maken. Wij kiezen voor lokaal en kleinschalig.” En verder: “Wij herstellen de natuur in Europa en breiden haar uit.” In 2030 moeten beschermde natuurgebieden 30 procent van het land- en zeeoppervlak beslaan.
GroenLinks-PvdA partij komt met een hele reeks beleidsvoorstellen. Zoals het verbeteren van de waterkwaliteit. “We houden de lidstaten aan de gemaakte afspraken en ondersteunen hen op Europees niveau door bronmaatregelen te nemen, zoals het aan banden leggen van het gebruik van pesticiden, microplastics en andere schadelijke chemicaliën en verkleining van de veestapel. Chemische en andere vervuiling door bedrijven pakken we hard aan.”
VVD: meer aandacht voor voldoende zoet water en waterkwaliteit
Deze partij noemt zichzelf de enige veilige keuze bij de Europese verkiezingen. In het programma Voor een slagvaardig Europa wordt opgemerkt dat landbouw en natuur een belangrijke rol spelen voor een schone leefomgeving.
In het belang hiervan worden bestaande afspraken rondom doelen op water, bodem en natuur gerespecteerd en behaald. “Maar wel op de manier die de lidstaten en haar boeren het beste past – met waarborgen voor toekomstige generaties.” Voldoende zoet water en kwaliteit van het water hebben volgens de VVD meer Europese aandacht nodig.
En over het klimaatbeleid: “We willen in 2050 klimaatneutraal leven en ons voorbereid hebben op klimaatverandering en de gevolgen daarvan. De VVD wil klimaatmaatregelen bij voorkeur in EU-verband aanpakken, zoals afgesproken in de Green Deal. Klimaat beperkt zich immers niet tot de landsgrenzen. De VVD wil minder overlappende maatregelen die in de praktijk tot meer complexiteit en kosten leiden en soms zelfs contraproductief blijken te zijn.”
NSC: voorkomen dat KRW tot juridisch moeras leidt
Beperk en Versterk. Dit is het motto van het verkiezingsprogramma van Nieuw Sociaal Contract dat voor het eerst aan Europese verkiezingen deelneemt. Er is veel regelgeving geïntroduceerd met grote impact op Nederland, wordt gesteld. “De Europese Unie wordt zo een machtig web waar je als burger in gesponnen wordt, terwijl ons eigen land zijn soevereiniteit sluipend inlevert. Die ontwikkelingen gaan we beperken.”
De partij stelt: “Vanuit Brussel hoeven we verder ook geen regels over hoe lang het warmhoudplaatje van ons koffiezetapparaat uit duurzaamheid mag aanstaan of met welke stikstofnorm wij onze biodiversiteit bewaken. Dat kunnen we prima als Nederland regelen, zolang we maar de klimaat- en natuurdoelen halen.” NSC noemt de gezamenlijke doelen voor een beter klimaat, waterbeheer, bodembescherming en sociale zekerheid. Daarbij ligt het primaat van de uitvoering niet bij de Europese bureaucratie, “maar bij de nationale overheid, gecontroleerd door ons eigen parlement”.
NSC heeft het over “eerlijk klimaatbeleid, sterke industrie”. De partij vindt dat er een antwoord moet worden gevonden op een reëel risico van verlies van industrie in Nederland en Europa als gevolg van klimaatmaatregelen. Ook wil de partij ervoor waken dat door het effect van maatregelen de emissies zich naar een ander land verplaatsen zonder enige klimaatwinst.
De herziening van Natura 2000 – “die onder andere geleid heeft tot onverteerbare stikstofdiscussies in Nederland” – wordt een voorwaarde genoemd om in te stemmen met de begroting van de EU. De voorgestelde richtlijn bodemmonitoring wil NSC intrekken. “Dit is nationaal beleid. Nederland kan uitstekend zelf bepalen welke normen voor welke bodems binnen zijn landsgrenzen moeten gelden.”
De partij kan zich niet vinden in de huidige beoordelingssystematiek van de Kaderrichtlijn Water. “Wanneer op één stof de norm voor waterkwaliteit niet gehaald wordt, wordt het waterlichaam ten onrechte geheel als ‘verontreinigd’ gemerkt, terwijl die soms sterk is verbeterd. Voorkomen moet worden dat de Kaderrichtlijn Water zo tot een juridisch moeras leidt vanaf 2027, waardoor veel ontwikkelingen in de buurt van deze waterlichamen onmogelijk worden.”
D66: datacentra in 2030 klimaatneutraal
D66 maakt zich hard voor een sterke en democratische Europese Unie. Als het gaat om de grote transities durft D66 naar eigen zeggen wel te kiezen voor een systeem waarin economie en ecologie hand in hand gaan. De bedoeling is om boeren een duidelijk perspectief te geven richting een duurzame, circulaire en biologische landbouw.
De partij wil de CO2-uitstoot van de Europese Unie in hoog tempo reduceren. “Dit betekent dat Europa in 2040 klimaatneutraal is, zodat we in 2050 klimaatpositief zijn. Er worden dan meer broeikasgassen uit de atmosfeer gehaald, dan er worden uitgestoten.”
D66 streeft ernaar dat in 2030 ten minste 30 procent van alle land- en zeegebieden zijn hersteld. “In 2050 zullen alle ecosystemen in Europa in goede staat hersteld zijn.” Er wordt gepleit voor de introductie van grensoverschrijdende Europese Parken.
De beschikbaarheid van voldoende en schoon zoet water wordt volgens de partij steeds urgenter. “Minder waterverbruik, het beter vasthouden van water en een hogere waterkwaliteit is beter voor het milieu en onze gezondheid. We zorgen voor hoge gezamenlijke normen voor waterkwaliteit en houden de implementatie van de nieuwe richtlijn voor schoon drinkwater nauwgezet in de gaten.”
Er komt een Europees PFAS-verbod, aldus D66. “Met aangescherpte vergunningseisen, nationale overzichten van vergunningen om PFAS te lozen en uit te stoten en een aanpak voor veilige verwerking van PFAS-houdend afval. Kosten door schade aan gezondheid, leefomgeving en economie verhalen we op de vervuiler.”
Datacentra worden ook genoemd. Die gebruiken veel elektriciteit en water voor de koelsystemen en om de servers draaiende te houden. “D66 wil daarom dat datacentra in Europa klimaatneutraal zijn in 2030. Vanaf 2025 worden alleen nog vergunningen afgegeven voor klimaatneutrale datacentra.”
BBB: aanpassing van KRW voor betere aansluiting op praktijk
Evenals NSC doet de BoerBurgerBeweging voor de eerste keer mee aan de Europese Verkiezingen. De partij streeft ernaar dat “de Europese Unie er weer is voor burgers, boeren, voor gemeenschappen, families en ondernemers”. In het verkiezingsprogramma wordt gesproken over meer ruimte voor flexibele samenwerking. BBB wil niet dat de Europese Unie bevoegdheden en taken uitvoert die beter of even goed door decentrale overheden kunnen worden uitgevoerd.
BBB staat voor een “realistisch, haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar klimaatbeleid”. Daarmee wordt bedoeld: geen doorgeschoten Green Deal maar een Real Deal. “Dat betekent dat we de impact van klimaatmaatregelen zorgvuldig afwegen tegen het belang van energiezekerheid, onze concurrentiepositie en de financiële lasten voor de burger.”
Volgens de partij staat de voedselproductie in Europa op het spel door de jarenlange stapeling van regelgeving, die gegrond is op ongefundeerde aannames en polarisatie over landbouw, visserij en natuur. “Dit doet geen recht aan de decennialange ontwikkeling van kennis en technieken waardoor Nederlandse boeren de hoogste productie halen met de laagste ecologische impact.”
BBB steunt de verdere verduurzaming van de hoogproductieve land- en tuinbouwsector door zo schoon mogelijk te produceren. “Dat kan onder meer door nieuwe veredelings-, mest- en gewasbeschermingstechnieken en precisielandbouw. Daarvoor is wel nodig dat de regelgeving meer ruimte voor dit soort innovaties laat.”
De zwaar verouderde Nitraatrichtlijn moet in overeenstemming met de laatste wetenschappelijke inzichten worden gewijzigd. Dat maakt voortaan maatwerk en innovatie per lidstaat en per regio mogelijk, in overeenstemming met de geografische, hydrologische en klimatologische omstandigheden. “Deze wetgeving mag niet langer oneigenlijk ingezet kunnen worden voor vermindering van dierlijke productie in bepaalde lidstaten.”
Volgens BBB is het voor Nederland zeer moeilijk om aan de generieke normen van de Kaderrichtlijn Water te voldoen, onder andere omdat via beken en rivieren vervuild water uit buurlanden ons land binnenstroomt. Er wordt gepleit voor aanpassing van de KRW, zodat die beter aansluit op de praktijk.
En wat betreft waterbeheer: “Om de hoeveelheid zoet water in onze rivieren op peil te houden en een productief en leefbaar Nederland te garanderen, dienen er binnen Europa afspraken gemaakt te worden die de verdeling van water evenredig organiseren, rekening houdend met de behoefte en productiviteit van de betreffende gebieden. Daarbij moet water zoveel mogelijk binnen de stroomgebieden worden opgevangen. De beschikbaarheid en betaalbaarheid van kwalitatief goed drinkwater verdienen in de hele Europese Unie aandacht.”
CDA: water veel hoger op politieke agenda
Het CDA wil een andere koers voor de Europese Unie. De partij is voor een Nederland dat in Europa aan tafel zit, maar is ook kritisch op hoe het nu gaat in Europa. Zoals op onnodige regels en op onuitvoerbare wetgeving voor een dichtbevolkt land als Nederland.
De partij wil zekerheid bieden door een ambitieus en realistisch klimaatbeleid. Dat is mogelijk als het klimaatvraagstuk niet als een technocratische kwestie wordt benaderd, maar als een sociale kwestie. Verduurzaming wordt het verdienmodel van de toekomst.
Water moet zowel in de Europese Unie als in lidstaten veel hoger op de politieke agenda komen, vindt het CDA. “De afgelopen decennia zijn de concentraties stikstof en fosfor in het grond- en oppervlaktewater sterk verminderd, maar Europese afspraken over waterkwaliteit worden nog onvoldoende nagekomen. Dit hangt ook samen met de Nederlandse invulling van regelgeving, die vaak te streng is.”
De normen in de nitraatrichtlijn moeten worden heroverwogen op basis van de meest recente wetenschappelijke inzichten. Ook worden in de hele EU uniforme normen en meetmethoden toegepast. “Gebieden waar de waterkwaliteit (vrijwel) op orde is, worden beheerd volgens het principe van doelsturing.” Verder wil het CDA dat de EU een ambitieuze en actiegerichte agenda ontwerpt om de beschikbaarheid en betaalbaarheid van voldoende drinkwater te garanderen.
SP: rood antwoord op Green Deal
Mensen voorop en niet het kapitaal. Dat is het uitgangspunt van het verkiezingsprogramma van de Socialistische Partij. De SP is voor de Europese Unie. “Maar dan wel een EU dat samenwerkt waar nodig. Niet een Verenigde Staten van Europa dat onnodig onze soevereiniteit afpakt.”
De partij maakt zich sterk voor klimaatrechtvaardigheid. “Wij onderschrijven het doel om klimaatneutraal te worden, maar de ingeslagen weg gaat ons daar niet brengen. De aanpak moet rechtvaardig zijn, waarbij we grote vervuilers belasten waar ze de norm overschrijden.”
En ook: “De Europese Green Deal is verre van baanbrekend, aangezien deze steunt op het economische model van kapitalisme.” De SP wil een rood antwoord. “Ons industriebeleid wordt een middel om klimaatverandering tegen te gaan en goede en eerlijke banen te creëren, en geen race to the bottom om te concurreren met andere wereldspelers.”
De SP ijvert ervoor dat de controle op goed waterbeheer wordt verbeterd en de normen worden aangescherpt. “Er dient nauwlettender toezicht te worden gehouden op de naleving van de regels met betrekking tot het uitrijden van mest door boeren. Benedenstroomse landen zoals Nederland hebben last van lozingen in bovenstroomse landen. Landen zijn verplicht om per stroomgebied samen te werken. Het toezicht en de sancties dienen dan ook verscherpt te worden.”
Milieuvervuiling wordt direct en bij de bron aangepakt. Daarvoor moet de Europese milieuwetgeving verder worden aangescherpt. “Het produceren, lozen en uitstoten van stoffen, waarvan niet is vastgesteld welke gevolgen dit heeft voor ons milieu en onze gezondheid, moet worden verboden.”
Het beleid op het punt van giftige stoffen moet worden aangescherpt, aldus de SP. “Het gebruik van gevaarlijke chemische stoffen wordt sterk teruggedrongen. Chemische stoffen die een direct risico vormen voor mens, dier en milieu, zoals PFAS en glyfosaat, worden van de Europese markt gehaald. De uitstoot of lozing van alle PFAS moet met onmiddellijke ingang worden verboden, de productie na een zo kort mogelijke overgangstijd.”
VERKIEZINGSDEBAT
De Unie van Waterschappen en Vewin, de vereniging van waterbedrijven, organiseerden op 21 mei het Europees verkiezingsdebat Water. De inzet was om het belang van goed waterbeheer en voldoende en schoon drinkwater hoog op de Europese agenda te krijgen. Sprekers van elf partijen – met de PVV als grote afwezige – gaven aan de hand van drie stellingen hun mening. Lees het verslag op de site van de Unie en het verslag op de Vewin-site.
