De watersystemen waarvan gletsjers en sneeuw de belangrijkste bron van zoetwater zijn, worden bedreigd door klimaatverandering en menselijke invloeden. Voor 1,9 miljard mensen kan dat aanzienlijke gevolgen hebben, ook in Europa. Dit blijkt uit internationaal onderzoek onder leiding van de Universiteit Utrecht.
Ongeveer een kwart van de wereldbevolking is afhankelijk van de watertoevoer uit hoge bergketens: 300 miljoen mensen direct en 1,6 miljard indirect. Het gaat om 78 zogeheten watertorens van de wereld. Een internationaal team van 32 wetenschappers heeft deze systemen gerangschikt aan de hand van kwetsbaarheid in de Water Tower Index. Hun conclusie in een op 9 december gepubliceerd artikel in Nature is dat de belangrijkste natuurlijke watertorens ook de kwetsbaarste zijn.
Walter Immerzeel
De leiding van het onderzoek lag in handen van professor Walter Immerzeel en fysisch geograaf Arthur Lutz van de Universiteit Utrecht en onderzoeksbureau FutureWater. “We hebben niet alleen gekeken naar hoeveel water er zit opgeslagen in de watertorens”, zegt Immerzeel die de leerstoel Mountain Hydrology bekleedt. “We hebben ook onderzocht hoeveel water er benedenstrooms nodig is en hoe kwetsbaar deze systemen zijn voor veranderingen in de komende decennia. Dat maakt ons onderzoek uniek.”
Volgens hem werden bergen vroeger als minder belangrijk voor het systeem van de aarde gezien dan tropische bossen en oceanen. “Nu beginnen we te beseffen dat zij even belangrijk zijn.”
Snellere opwarming
De zoetwatervoorziening vanuit de hoge bergtekens is in gevaar door klimaatverandering, bevolkingsgroei, slecht gebruik van waterbronnen en andere factoren zoals geopolitieke instabiliteit. Een van de grootste problemen is dat deze plekken sneller opwarmen dan andere: bijvoorbeeld zo’n 2 graden Celsius in de Himalaya in vijftig jaar, terwijl wereldwijd het om gemiddeld 1 graad gaat. Hierdoor wordt de functie van de bergketens als waterbuffer aangetast, omdat gletsjers massa verliezen en meer sneeuw smelt.
De onderzoekers roepen op tot onmiddellijke actie. Zij bevelen aan om voor elke bergketen internationaal beleid en strategieën te ontwikkelen. Tevens wordt opgemerkt dat de watertorens het beste kunnen worden beschermd door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
Top drie in Azië
De drie meest kwetsbare watertorens bevinden zich in Azië: Indus, Tarim en Amu Darya. Daarna volgen Chili/Patagonië-Zuid (Zuid-Amerika) en Fraser (Noord-Amerika). Het systeem van de rivier Indus is het grootste en kwetsbaarste ter wereld. Dit bestrijkt een flink deel van het Himalayagebergte en ligt in Afghanistan, China, India en Pakistan.
Ook in Europa staan watersystemen van hoge bergtekens onder druk. De watertoren van de Rhône, dus van de Alpen, staat op nummer elf van de lijst. In de top twintig staan verder de systemen van de Po, de Rijn en zowel het noordwesten als het noordoosten van de Kaukasus. Bij de Rijn worden onder andere een temperatuurstijging van 1,4 graad tussen 2000 en 2050 en een groei van het bruto nationaal product met 50 procent in de betrokken landen genoemd als factoren van kwetsbaarheid.
MEER INFORMATIE
Onderzoeksartikel in Nature (betaling)
Water Tower Index
Bericht van Universiteit Utrecht
WUR over eigen deelname
Artikel in National Geographic
