“Het enthousiasme van de mensen”, zegt minister Cora van Nieuwenhuizen tegen H2O als haar de vraag wordt gesteld wat haar het meest heeft aangesproken tijdens haar werkbezoek aan de IJssel-Vechtdelta en Zwolle. De bewindsvrouw werd begin deze week bijgepraat over de klimaatadaptatie-aanpak in de stad. Ze kreeg strategie, beleid, projecten en aanpak voorgeschoteld. Van Nieuwenhuizen: “De gedrevenheid spatte ervan af.”
De Zwolse Adaptatie Strategie geldt als voorbeeld voor de klimaatadaptatie die steden moeten gaan doorvoeren. De stad is er al jaren mee bezig, en dat moet ze ook wel. Want Zwolle, een stad met stevige groeiambities, ligt in een delta.
De binnenstad ligt buitendijks en is daardoor kwetsbaar. Het water uit Salland verzamelt zich in de stad bij hevige regenval. Bij een Noordwesterstorm botsen twee watersystemen in de delta: de rivierafvoer (IJssel, Vecht) richting IJsselmeer en water uit datzelfde meer dat wordt opgestuwd richting stad. Bij Kampen ligt een balgstuw om het water in het gareel te houden.
Derde rivier
Aan de andere kant van de IJssel ligt het Veluwemassief, waaruit water naar de lager gelegen gebieden (zoals Zwolle) stroomt. “Deze waterstroom kun je als derde rivier zien in onze delta”, stelt de gemeente. Dat schone, langzaam stromende water wil de stad gebruiken als buffer in tijden van droogte en watertekort.
De klimaatverandering versnelt de waterproblemen. En de noodzaak tot aanpak. De Zwolse adaptatiestrategie: wijken moeten een sponswerking hebben, zegt afdelingshoofd Ruimte en Economie Godelieve Wijffels van de gemeente. “Alles wat we nu doen, moet klimaatrobuust gebeuren.” In 2050 moet de stad een ‘superspons’ zijn die extreme regenval, hitte en droogte aankan.
Om dat te realiseren ontwikkelt de stad een adaptatiestrategie met stresstesten als basis. Deze zijn al enige tijd geleden uitgevoerd en geven inzicht hoe met de watersystemen in de stad de nieuwe weersextremen op te vangen.
Klik op de kaart voor vergrotingWaterdichte muur
Dat betekent dat in het ontwerp van wijken vloerpeilen in huizen hoger komen te staan. In de nieuwe wijk die wordt gebouwd op de locatie van het oude ziekenhuis Weezenlanden dient een waterdichte muur als kering en worden deuren hoger geplaatst om water buiten te houden als het water in de stadsgracht stijgt.
In de Spoorzone krijgt de nieuwe fietsenkelder ook de functie van waterberging bij extreem weer. Rond de nieuwe Vinex-wijk Stadshagen is een geluidswal gelegd, die ook als noodwaterkering fungeert. Voor de wijk Assendorp wordt erover gedacht om de in 1923 gedempte Martelaarsgracht weer zijn oude functie te geven, om de afwatering in de voor wateroverlast kwetsbare wijk te verbeteren.
Op industrieterreinen houden bedrijven rekening met hoog water. Online warenhuis Wehkamp, dat op bedrijventerrein Hessenpoort een groot distributiecentrum bouwde, plaatste de servers op de eerste verdieping, vertelt Wijffels. Om risico's en schade te beperken bij een overstroming.
Cascade
In de vormgeving van de stad worden hoogtes en laagtes met elkaar verbonden zodat in extreme situaties overtollig water langs een cascade wordt afgevoerd naar plekken waar minder schade wordt toegebracht. Berekeningen laten zien, aldus de stad, dat schades met deze versnelde afvoer gereduceerd kunnen worden met 800 miljoen euro. In de woonbuurt Breezicht wordt dit principe toegepast.
Om onder burgers de bewustwording te vergroten introduceerde de gemeente de nattevoetenkaart (online geokaart), een zweetdruppelkaart (hittelocaties) en de Zwolse klimaatatlas. Er zijn op wijk- en straatniveau initiatieven om bewoners zelf maatregelen te laten nemen. Tuinen in de Seringenstraat zijn uitgerust met waterschuttingen. In de wijk Stadshagen wordt in samenwerking met KNMI en kennis- en onderzoeksinstituut RIVM een infrastructuur van sensoren aangelegd om de komende jaren de gevolgen van de klimaatverandering te monitoren en deze in beeld te brengen bij de bewoners.
Platbodem
Al deze maatregelen kreeg minister Van Nieuwenhuizen voorgeschoteld tijdens haar werkbezoek aan de Hanzestad aan de IJssel. De bewindsvrouw maakte in een platbodem een vaartocht door de grachten van de stad en werd na afloop toegesproken door wethouder Ed Anker, bewoners en voorzitter Liesbeth Rijsdijk van het samenwerkingsverband de Climate Campus. Hun boodschap, verwoord door wethouder Anker: “Je moet het met de bewoners doen, anders kom je er niet uit.”
