Watercirculair bouwen: wanneer mogen we eindelijk?

Het onderwerp klimt op de politieke agenda: de noodzaak van circulair watergebruik. We spraken hierover met Peter van der Linde, branchemanager bij ENVAQUA. Deze branchevereniging werkt sinds januari zeer nauw samen met Water Alliance en treedt sindsdien ook onder die naam naar buiten. Zo ontstond een zeer breed netwerk van onderzoekers en bedrijven in de watertechnologie. Van der Linde is hierin medeoprichter van de Expertgroep Circulair Water.

Tekst Mirjam Jochemsen

Peter van der Linde Kunt u de urgentie van watercirculair bouwen toelichten? Of trappen we daarmee een open deur in?
“Ja en nee. Ja, we weten wel dat we zuiniger met water om moeten gaan. Wie het nog niet doorhad is vorig jaar wel wakker geschud door het nieuws dat Vitens niet alle aanvragen voor nieuwe bedrijfsaansluitingen op het drinkwaternet kon honoreren vanwege verwachte capaciteitsproblemen. Verdroging, verontreiniging van bronnen en voorgenomen woningbouw dwingen tot slimmer gebruik van het beschikbare water.

En: nee, het zit nog onvoldoende tussen de oren. We vóélen de urgentie nog niet echt en ondernemen te weinig actie.”

Dat horen we onder professionals al langer. Wat staat er in de weg aan actie?
“Ten eerste dat gebrek aan urgentie-gevoel. In de energievoorziening zijn we met overheidssteun en financiële prikkels volop aan het verduurzamen en proberen we zoveel mogelijk zelfvoorzienend te worden. En sinds de energiecrisis gaan mensen het echt voelen en denken: hoe kan ik mijn energierekening zo laag mogelijk houden?

'Van een lineaire naar een ‘circulaire’ watervoorziening. Technisch gesproken is dat geen probleem meer'

Die kant moeten we met water ook op. Het moet ergens gaan knellen. Misschien met een andere tarifering – maar dat is een politieke discussie. Daarnaast moeten we het water dát we hebben, slimmer inzetten en hergebruiken, en ook regenwater opvangen om te gebruiken in huis en tuin. Van een lineaire naar een ‘circulaire’ watervoorziening.

Technisch gesproken is dat geen probleem meer. Een dubbel leidingsysteem in een woning, met een particuliere unit om licht verontreinigd (’grijs’) afvalwater uit het bad of douche, de gootsteen of de wasmachine te zuiveren voor hergebruik in toilet, wasmachine of tuin, werkt uitstekend. Per (nieuwbouw)woning kost dat niet meer dan in de orde van vier- tot vijfduizend euro. Ook een vacuümtoilet en water-/energie besparend douchen is heel effectief!

Maar, en dat is de tweede sta-in-de-weg: de wetgeving staat het niet toe. Het Bouwbesluit en het Drinkwaterbesluit verbieden het inzetten van gezuiverd afvalwater voor douchen of de wc doorspoelen. Het mag gewoon niet. Alleen op pilotbasis. Drinkwaterbedrijven, woningcorporaties en aannemers doen inderdaad volop pilots. Er zijn aanpassingen nodig in de regelgeving om het regulier te mogen doen.”

'Het water-bespaar-klaar maken bij nieuwbouw of renovatie is laaghangend fruit. Laten we dat alsjeblieft snel gaan oogsten'

Je zou denken dat de regelgeving voor drinkwater gebaseerd is op kwaliteitsnormen waaraan het moet voldoen. Dat betekent dat het niet zou uitmaken waar je het vandaan haalt, als het maar schoon uit de kraan komt. Maar dat is dus niet zo?
“De regels zeggen: leidingwater moet drinkwaterkwaliteit zijn; daar zijn (NEN-)normen aan gekoppeld. Licht verontreinigd water, zoals douchewater, kan je eenvoudig in huis zuiveren. Niet tot drinkwaterkwaliteit, maar prima voor hergebruik als toiletspoeling of het sproeien van de tuin. De benodigde andere kwaliteitsnormen zijn al ontwikkeld, dus laten we die in Nederland zo snel mogelijk opnemen in wet- en regelgeving. Stel verschillende eisen voor verschillende toepassingen van het leidingwater.

En neem in het Bouwbesluit op dat er een dubbel leidingsysteem en regenwateropvang moet zijn. Het water-bespaar-klaar maken bij nieuwbouw of renovatie is laaghangend fruit. Laten we dat alsjeblieft snel gaan oogsten.

Dat we hiermee in Nederland nog steeds terughoudend zijn, komt misschien doordat er in Leidsche Rijn op wijkniveau fouten zijn gemaakt met een dubbel leidingsysteem, wat problemen opleverde. Maar dat is twintig jaar geleden! Van die fouten hebben we geleerd in nieuwe pilots. In het buitenland is ook op grotere schaal veel positieve ervaring opgedaan, bijvoorbeeld in Zweden, België en de VS. Nota bene met Nederlandse technologie! Bij nieuwbouw ligt aanleg op perceel-/wijkniveau voor de hand. Bij bestaande bouw kunnen een gescheiden systeem en andere waterbesparende oplossingen beter in de woning worden aangelegd.”

'Buiten de landsgrenzen leveren we technologische hoogstandjes die we in eigen land nauwelijks gebruiken'

Is er zicht op dat het op korte termijn ook regulier kan?
“Ik vind het hoopgevend dat minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) in zijn Kamerbrief van november aangeeft dat we die kant op moeten, dat bodem en water leidend moeten zijn. Maar we moeten met alle stakeholders wel druk blijven uitoefenen om de gang erin te houden.

Met Water Alliance hebben we een breed netwerk in de technologiesector. We profiteren van onderzoek en steunen ondernemers. We zoeken samenwerking met onder andere Natuur & Milieu, Bouwend Nederland en Vewin. De waterschappen hebben een belangrijke rol in het op peil houden van de grondwatervoorraad en het ontwikkelen van hergebruik van gezuiverd afvalwater.

We hebben in Nederland decennialang onbeperkt kunnen beschikken over goedkoop en goed water, wij zijn daarin uniek in de wereld. Gevolg is dat we buiten de landsgrenzen technologische hoogstandjes leveren maar die in eigen land nauwelijks gebruiken. Die achterstand gaan we nu voelen, en die moeten we als de bliksem inlopen. Daarvoor moeten we met zijn allen aan de bak.”