Waterschap De Dommel wilde een nieuwe technische standaard voor zijn rioolwaterzuiveringen, gemalen en stuwen en sloot een raamovereenkomst procesautomatisering met drie aannemers. De samenwerking verliep goed, maar tot een verlenging van het contract kwam het niet. De afspraken waren niet goed genoeg vastgelegd, stelde het waterschap vast. Een casus waar waterschappen van kunnen leren.
tekst Gerry van de Sande
Een nieuwe technische standaard voor de rioolwaterzuiveringen én voor alle gemalen. Dat is waar de drie aannemers het meest trots op zijn. Moekotte Groep, Hoppenbrouwers Techniek en Modderkolk Projects & Maintenance BV werkten binnen een raamovereenkomst samen aan de procesautomatisering voor de installaties van Waterschap De Dommel. Aan die raamovereenkomst is nu plotseling een einde gekomen. En dat lag zeker niet aan de samenwerking. Want die was buitengewoon goed.
Vóór deze raamovereenkomst werkten er veel verschillende aannemers op de negen locaties van Waterschap De Dommel. Hierdoor was het heel moeilijk om te voldoen aan de standaard van destijds. Elke locatie van het waterschap had inmiddels een eigen standaard ontwikkeld. Het beheer en onderhoud van de verschillende installaties werd er ontzettend onoverzichtelijk door. Daar moest verandering in komen. Er moesten betere afspraken gemaakt worden. In de raamovereenkomst Procesautomatisering werden die vastgelegd.
Een nieuwe standaard
Met deze raamovereenkomst wilde Waterschap De Dommel een nieuwe standaard voor de procesautomatisering ontwikkelen en onderhouden. Met behulp van PLC- en SCADA-software wilden zij het beheer en onderhoud van de installaties verbeteren. De operators van de rioolwaterzuiveringen zouden bijvoorbeeld veel sneller inzicht moeten krijgen in de status van hun installatie. Zodat ze niet meer door vijf pagina’s hoefden te scrollen om een instelling van een pomp te zien. De programmatuur zou overal dezelfde opbouw moeten krijgen en ook op elke plek precies hetzelfde moeten zijn.
In de raamovereenkomst werd een programma van eisen vastgelegd. Die eisen waren onder andere vaste medewerkers tijdens de duur van de overeenkomst, aantoonbare kennis van de gevraagde softwarepakketten en ISO 9001-certificering. Met deze certificering was de kwaliteit van de te leveren diensten gewaarborgd.
Om het overzicht te behouden besloot Waterschap De Dommel met niet meer dan drie aannemers in zee te gaan. Er werd een aanbestedingstraject gestart. De keuze viel op Moekotte Groep, Hoppenbrouwers Techniek en Modderkolk Projects & Maintenance BV. Zij zouden meteen bekendgemaakt worden met de nieuwe standaard. Zo kon die overal op dezelfde manier worden ingevoerd en gebruikt. Maar jammer genoeg leverde de raamovereenkomst niet datgene op wat het waterschap voor ogen had.
'Gaandeweg kwamen we erachter dat we bij de aanbesteding de afspraken niet goed genoeg hadden vastgelegd'
Afspraken niet goed vastgelegd
“De raamovereenkomst Procesautomatisering werd voor vier jaar afgesloten. We hadden de mogelijkheid om die twee keer met een jaar te verlengen”, legt Evert-Jan van den Dungen uit. Van den Dungen is manager Technische infrastructuur bij Waterschap De Dommel. “Maar gaandeweg kwamen we erachter dat we bij de aanbesteding de afspraken niet goed genoeg hadden vastgelegd. Daardoor schakelden onze medewerkers ook andere partijen in. En werd het geld vaak niet op de juiste manier besteed. We beginnen nu met een schone lei. Waarbij we in een nieuwe raamovereenkomst wél goede afspraken maken over bedragen. Ik vind het heel jammer dat dit nu zo gelopen is. Want wij waren heel erg tevreden met onze aannemers en heel positief over de samenwerking met hen. Nu moeten we opnieuw gaan aanbesteden. Met mogelijk nieuwe partijen. Juridisch gezien hebben we geen andere keuze.”
Samen zorgden de drie aannemers ervoor dat de procesautomatisering van rioolwaterzuiveringen, gemalen en stuwen van Waterschap De Dommel flink verbeterd werd. Ze onderhielden niet alleen de software, maar verzorgden ook de hardware. Elke aannemer had een rioolwaterzuivering gegund gekregen om daarvoor de nieuwe standaard in te voeren.
'Niemand weet van tevoren precies hoe het gaat. Dan is het prettig als je niet alles bij de aannemer neerlegt. Want daar wordt niemand beter van'
Eerlijke verdeling van werk
Waterschap De Dommel hield rekening met een eerlijke verdeling van het werk. Naast drie rioolwaterzuiveringen zijn ook alle gemalen omgebouwd naar de nieuwe standaard. En met deze nieuwe standaard hebben de aannemers de rioolwaterzuiveringen én de gemalen voorzien van nieuwe software. Elke partij heeft 1/3 deel van de 70 gemalen gedaan. Jan-Willem Ansems, commercieel manager bij Hoppenbrouwers Techniek beaamt dit: “We waren tevreden met de verdeling van het werk. De samenwerking met De Dommel en elkaar wat gunnen was heel prettig. Want in de basis stap je als concurrenten in.”
“Wat we wel waarderen is de goede manier waarop we in overleg met elkaar tot een resultaat konden komen. Niemand weet van tevoren precies hoe het gaat. Dan is het prettig als je niet alles bij de aannemer neerlegt. Want daar wordt niemand beter van. Dat samenspel ervaren wij als positief met De Dommel”, vult Erik van den Brink, commercieel manager bij Moekotte Groep aan.
Van elkaar leren
Zo had elke aannemer wel zijn eigen expertise. Ansems: “Wij hebben vooral onze expertise op de rioolwaterzuiveringen en de rioolgemalen. Dat was iets minder bij de gemalen van het oppervlaktewater en bij de stuwen. Maar omdat wij al 18 jaar met De Dommel samenwerken, hebben wij onze kennis ingebracht over de standaard van De Dommel. We hebben de andere aannemers instructies gegeven over hoe je die moet toepassen.”
“En wij hadden ten opzichte van de anderen weer meer kennis aan de oppervlaktewaterkant”, aldus Joris Nijhof, manager Water Solutions bij Modderkolk Projects & Maintenance BV. “We hebben de anderen ook meegenomen het veld in. Laten zien hoe wij dingen doen. Dit maakt het werken makkelijker en ook consistenter voor De Dommel. We zaten alle drie in dezelfde denkrichting, hadden dezelfde flow en drive om dit te laten slagen. En dan ben je toch mooi met vier partijen die samen een stuk kennisopbouw kunnen doen. Dat is fantastisch.”
'De aannemers hebben ons heel erg geholpen met innovaties. Zij zien technieken, die wij niet zien, want zij werken op een veel breder vlak'
Innovaties voor De Dommel
Want ook De Dommel heeft veel kennis opgedaan binnen deze raamovereenkomst. Van den Dungen: “De aannemers hebben ons heel erg geholpen met innovaties. Zij zien technieken, die wij niet zien, want zij werken op een veel breder vlak. Ze hebben ons bijvoorbeeld bekendgemaakt met Ethernet IP. Met dit systeem kunnen computers in een lokaal gebiedsnetwerk met elkaar communiceren. In de toekomst worden er steeds meer data gevraagd vanuit een locatie of component. Met de huidige systemen was dat niet mogelijk.
Ook hebben ze ons meegenomen in het bestaan, gebruik en de ontwikkeling van MQTT. Dit is een open-source netwerkprotocol. Het transporteert berichten tussen apparaten. Je kunt het zeer flexibel gebruiken voor een breed scala aan Internet of Things. En voor slimme automatiseringstoepassingen. Denk bijvoorbeeld aan het verzamelen van sensordata en het aansturen van apparaten. Open-source heeft als groot voordeel dat we apparatuur van verschillende leveranciers in kunnen zetten op al onze locaties.”
Overeenkomst nu gestopt
Het einde van de raamovereenkomst kwam voor alle drie de aannemers als een donderslag bij heldere hemel. Gelukkig heeft dit niet geleid tot enige frictie. Ze hadden begrip voor het feit dat aanpassing van de raamovereenkomst juridisch niet mogelijk was. Zij zijn hun afspraken dan ook netjes blijven nakomen. Ansems: “Jammer dat de raamovereenkomst nu gestopt is. We begonnen eigenlijk net lekker samen op stoom te komen. Alles was positief. We wilden nog wel even lekker met elkaar doorgaan en vooruitkijken naar de toekomst.”
“We hebben voor drie rioolwaterzuiveringen een nieuwe technische standaard ontwikkeld. Daar zijn we erg trots op. Maar de bedoeling was dat door te zetten naar de andere vijf rioolwaterzuiveringen in het gebied. Dat is binnen dit contract helaas niet gelukt. Daar ontbrak ons dus simpelweg gewoon de tijd”, geeft Van den Brink aan.
Ook Nijhof vindt dat de raamovereenkomst wel wat langer had mogen doorlopen. “De grote plus van deze overeenkomst was dat we met zijn vieren daar toch wel iets neer hebben kunnen zetten. Een nieuwe technische standaard waar De Dommel ook echt beter van wordt. We hadden daar nog wel iets meer uit kunnen halen. Dit zijn vrij nieuwe contractvormen. Je krijgt marktpartijen die echt wel wat aan elkaar moeten wennen en vertrouwen bij elkaar moeten zien te vinden.”
'Denk er als waterschap over na dat als je zo’n overeenkomst inricht, je als combinatie van vier partijen echt wel een tijdje nodig hebt om op stoom te komen'
Tip voor De Dommel
De aannemers willen De Dommel wel iets meegegeven. Ansems: “Denk er als waterschap over na dat als je zo’n overeenkomst inricht, je als combinatie van vier partijen echt wel een tijdje nodig hebt om op stoom te komen. Je moet ook niet bang zijn om je wat langer met elkaar te verbinden. Kijk goed vooruit en zorg dat je goede afspraken maakt. Alleen zo kun je een langdurige samenwerking ook echt vormgeven.”
Nijhof: “Ik zou andere waterschappen willen uitnodigen om de methodiek van De Dommel ook over te nemen. Het heeft echt wel veel waarde, die langdurige relatie. De opgave die we hebben in Nederland is best groot. We hebben elkaar keihard nodig. Dan kun je maar beter partners hebben die je nauw liggen, zodat je goed weet wat je aan elkaar hebt. Dat je dan elke keer weer moet concurreren met andere partijen is het gewoon niet waard. Je blijft concurrent en je blijft elkaar altijd een beetje in de weg zitten en je eigen belangen hebben. Maar uiteindelijk is er zoveel werk dat het ook weer niet zoveel uitmaakt. En dan kun je beter al aan de voorkant elkaar goed kennen. Kijken waar je elkaar kunt versterken, waar je elkaar kunt helpen. Want alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.”
Gerry van de Sande is communicatiemedewerker bij Waterschap De Dommel
