Door de droogte in de afgelopen jaren zijn bedrijven zich bewuster geworden van hun watergebruik en de risico’s die ze lopen als de watervoorziening stilvalt. Met name de grotere bedrijven ontwikkelen beleid om hun watergebruik te verduurzamen, maar er is ook nog een grote groep bedrijven die niet bezig is met bewust en efficiënt watergebruik. Die omslag kan worden gestimuleerd met nieuwe instrumenten als waterprofielen, maar ook is de industrie gebaat bij aanpassing van wet- en regelgeving.
Een en ander bleek vorige week op het Nationale Watersymposium in Amersfoort. Directeur Roy Tummers van VEMW (belangenbehartiger industriële energie- en watergebruikers) schetste op het symposium de inspanningen van de industrie om te komen tot efficiënter watergebruik. Tummers: "De industrie is goed bezig, maar er zijn nog behoorlijk veel bedrijven die stappen moeten zetten en doelen gaan stellen. Het zijn geen grootverbruikers, maar als je het gebruik bij elkaar optelt dan kom je toch tot een grote hoeveelheid water."
Geen aandacht voor het watergebruik is niet meer zonder risico, want een waterafhankelijk bedrijf valt meteen stil als de watervoorziening stopt. En de kans daarop wordt door de almaar extremere droogtes steeds groter. Thema's als waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit, circulair water en hergebruik zullen daarom in de industrie steeds meer aandacht krijgen.
Geen punt van discussie
Het symposium werd afgetrapt met een inleiding aan de hand van stellingen, gericht op het watergebruik door de industrie. Dat bedrijven in moeten zetten op efficienter gebruik was geen punt van discussie. En dat ze daarmee ‘een grote bijdrage’ kunnen leveren aan het tegengaan van verdroging evenmin, hoewel Tummers aangaf dat dat een gezamenlijke opgave is van watergebruikers, zoals de landbouw, de drinkwaterbedrijven en de industrie met daarbij de nuancering dat de industrie relatief weinig grondwater, in Nederland een belangrijke drinkwaterbron, oppompt.
“Maar natuurlijk zijn er bedrijven die grondwater onttrekken en dat kunnen reduceren en wellicht gebruik kunnen maken van een andere watersoorten. Daar zit echt wel wat ruimte”, aldus Tummers. Johan Raap (Royal Cosun/bestuurslid Waterschap Aa en Maas) zat ook op die lijn: “Ik heb moeite met het woord ‘grote’ in de stelling, maar ik denk dat de industrie zeker een rol kan spelen.”
Aspecten
In de bespiegelingen werd efficiënt watergebruik door de industrie op verschillende manieren tegen het licht gehouden. Tal van aspecten kwamen aan bod: de beschikbaarheid van zoet water van de juiste kwaliteit, de zoektocht naar alternatieve waterbronnen, de ingesleten gebruiken op basis van (verkeerde) interpretatie van wet- en regelgeving, de behandelingstechnologieën voor hergebruik, de kwaliteits- en hygiëne-eisen in de voedingsindustrie, regels bij terug leveren van water voor irrigatie in de landbouw en de noodzaak van goede communicatie. Ook kwamen praktijkvoorbeelden van initiatieven voorbij om met nieuwe processen te komen tot alternatieve drinkwatervoorziening en circulair watergebruik (North Water, Chemelot).
Uit de bijdragen bleek: efficiënt watergebruik in de industrie vergt beleid en omslag, maar ook aanpassing van de regels en gedateerde wetgeving. Met een bijgestelde regelgeving kan hergebruik van gezuiverd proceswater uit de voedingsindustrie in de landbouw een flinke impuls krijgen. “Dat scheelt heel wat drinkwaterinname”, zei een medewerker van Vitens.
Chris Dotremont van zuivelproducent FrieslandCampina kwam met een voorbeeld. “Ons proceswater zou perfect hergebruikt kunnen worden in de landbouw. Maar er zit een rest stikstof in en als we het daardoor niet mogen hergebruiken, lopen we vast. De overheid kan daar een rol in spelen.”
Ignaz Worm (Envaqua) bracht een ander voorbeeld in: “Een mestwagen moet met drínkwater worden gespoeld, omdat die wagen onderdeel is van de voedselproductieketen. Zo’n regel is gebaseerd op een wet die al 20 jaar oud is, dat is niet meer van deze tijd. De technologie is er, laten we in voedselproductieketen water hergebruiken en opwerken en daarmee het drinkwatergebruik minder belasten.”
Goedkoop
De stelling dat industrieel gebruik van water belast zou moeten worden en dat de prijs met zeker met de factor vijf omhoog mag, kon niet de goedkeuring wegdragen van Tummers. Hij nuanceerde de stelling dat water goedkoop is voor de industrie. “Water lozen, koelen of verwarmen kost ook geld en een hoop energie. En aan de andere kant: op moment dat je drinkwaterprijs vergelijkt met die van andere landen, dan staan we in het linkerrijtje. We zijn niet goedkoper.”
De VEMW-directeur prijsde zich gelukkig dat de motie van Laura Bromet (GroenLinks) om het heffingsplafond voor op belasting op leidingwater (bol) te schrappen, het niet heeft gehaald in de Tweede Kamer. “We zijn niet ten principale tegen verhoging van de waterprijs. Maar wel als dat geldt voor belasting op leidingwater, dat is verkeerd. Belasting op drinkwater, daar wil ik over praten.”
Worm stelde vast dat de economische waarde van water veel lager is dan de maatschappelijk waarde. Wat hem betreft mag de maatschappelijke waarde in de waterprijs doorklinken. “De drinkwaterprijs omhoog zie ik niet gebeuren in een monopoliesituatie. Voor grootverbruikers kan ik het me wel voorstellen dat het omhoog gaat.”
'WATERPROFIELEN VERBETEREN BESLUITVORMING'
Door de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Economische Zaken en Klimaat is een nieuw instrument ontwikkeld die, aldus Roy Tummers, de besluitvorming in tijden van driegende watertekort sterk verbetert: het waterprofiel. Het idee is ooit ingebracht door VEMW en aan de na de droogtecrisis in 2018 ingestelde Beleidstafel Droogte omarmd. Het profiel geeft inzicht in de watervoorziening en de watersituatie van een bedrijf, maar je krijgt ook een integraal beeld hebt van de waterafhankelijkheid van de industrie in een gebied, aldus Tummers.
Het concept werd door Royal HaskoningDHV en Infram in een pilot uitgewerkt voor industriële bedrijven in het Westelijk Havengebied van Rotterdam. Het watergebruik van tien grote industriële bedrijven werd in kaart gebracht en daarbij werd gekeken naar gevoeligheden voor verstoringen van allerlei aard. De waterbeheerders weten nu aan de hand van de waterprofielen hoeveel grond-, oppervlakte- en/of leidingwater bedrijven gebruiken en waar de grootste risico’s zitten.
Tummers: “Als je knopen moet doorhakken in watertekortsituaties, dan weet je als waterbeheerder door de waterprofielen wat de gevolgen voor bedrijven zijn als deze geen water meer krijgen. Dat verbetert de besluitvorming.” Bijkomend voordeel is dat bedrijven die aan de slag gaan met een waterprofiel zicht krijgen op de risico’s die ze lopen. Dat vergroot het waterbewustzijn binnen het bedrijf, aldus Tummers.
Nu de pilot is afgerond is besloten om het concept uit te rollen in de 7 zoetwaterregio’s in Nederland, aldus Tummers. Hij heeft er grote verwachtingen van. “Als je met waterprofielen werkt en intensief contact hebt met je waterbeheerder, dan kun je ervoor kun zorgen dat je de verdringingsreeks niet hoeft te gebruiken, tenzij de situatie heel acuut is natuurlijk.”
LEES OOK
H2O premium: Watertekort is nu een serieus bedrijfsrisico voor de industrie
