Begroting IenW: prioriteit aan onderhoud en lozingsvergunningen

Minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat zet in op ‘de grootste onderhoudsopgave ooit’ om de infrastructuur van (vaar)weg- en spoor en watersysteem op 'basiskwaliteitsniveau' te houden. Daarnaast geeft IenW prioriteit aan verbetering van het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH). Dat is nu ‘te vrijblijvend en gefragmenteerd’.

Een en ander blijkt uit de beleidsagenda bij de begroting van Infrastructuur en Waterstaat voor 2025.

Om het watersysteem op niveau te houden groeit het jaarlijkse onderhoudsbudget voor Rijkswaterstaat van ongeveer 2 miljard naar 3 miljard euro in de periode tot 2030. Daarmee kunnen niet alle ambities worden verwezenlijkt, want voor vernieuwing is niet genoeg geld beschikbaar, staat in de beleidsagenda. Daar komt bij dat krapte in het medewerkersbestand bij Rijkswaterstaat en bedrijven in de markt een beperkende factor is. “Daarom blijven we zoeken naar de balans tussen wat nodig is en wat mogelijk is”, aldus de beleidsagenda.

Lozingen
Met het versterken van de vergunningverlening, toezicht en handhaving reageert IenW op de kritiek die er is op de vergunningverlening voor lozingen. Die is niet up-to-date, waardoor als gevolg van verouderde vergunningen veel ongewenste stoffen worden geloosd en er ‘vermijdbare milieuschade’ ontstaat, een situatie waarover de Europese Commissie Nederland in juli op de vingers tikte.

IenW kondigt aan in te zetten op verbetering. In de beleidsagenda bij de begroting staat: “Het kabinet past de wet aan opdat de staatssecretaris vanuit de stelselverantwoordelijkheid kan bijsturen als de kwaliteit van de VTH-uitvoering onvoldoende is. Kwaliteitseisen voor die uitvoering en criteria voor robuuste omgevingsdiensten worden vastgelegd in een Algemene Maatregel van Bestuur. Een wetsvoorstel en een ontwerp-AMvB worden in 2025 in procedure gebracht.”

In het Impulsprogramma Kaderrichtlijn Water (KRW), bedoeld om in 2027 te voldoen aan de Europese eisen, is een van de aandachtspunten herziening van verleende vergunningen voor onttrekkingen en lozingen. Afspraken uit het impulsprogramma worden verankerd in regelgeving.

Water en bodem sturend
Het beleidsprincipe Water en Bodem Sturend (WBS) blijft bepalend voor de inrichting van het land, aldus de beleidsagenda. “Dit doen we met nationaal beleid en bestuurlijke samenwerking in het kader van de Nota Ruimte en met de ruimtelijke voorstellen van 12 provincies en 16 NOVEX-gebieden.”

Concreet wordt de deltaregio Zwolle als casus genoemd. In deze regio, waar de IJssel, Vecht en Zwarte Water uitmonden in het IJsselmeer, moeten water- en bodemcondities een cruciale rol spelen bij de bouw van 50.000 woningen, aldus het ministerie. “IenW ziet erop toe dat deze aspecten zorgvuldig worden meegenomen in de plannen.”

In 2025 gaat fase 2 van het project Herijking bodemregelgeving van start, met nieuw beleid voor vitale bodems. Het doel van de herijking is om tot 'een solide toekomstbestendig bodemstelsel te komen, waarin bodem en grondwater beschermd zijn, en waar een goede balans tussen beschermen en benutten bereikt wordt'. Er wordt een strategie voor zand- en grindwinning ontwikkeld.

Klimaatadaptatiestrategie
In 2025 wordt de nationale klimaatadaptatiestrategie (NAS) herzien, waarna in 2026 besluitvorming kan plaatshebben. Doel is om beleidsrichtingen voor de IenW-netwerken (watersysteem, wegen, vaarwegen en spoorwegen) vast te leggen, zodat klimaatadaptatie kan worden verankerd in het werk van Rijkswaterstaat en ProRail.

In 2025 komt er ook een landelijke maatlat voor een groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving. “Vanuit de aanbevelingen van de beleidstafel wateroverlast en hoogwater zetten we onder meer in op waterbewust gedrag, mogelijke invoering van een waterlabel en gevolgbeperking. Ook verkennen we de impact van een vergelijkbare bui zoals die in Limburg is gevallen (‘waterbom’ juli 2021).”

Het kabinet gaat met de waterschappen het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) onder de loep nemen. Sturing en aanpak van het HWBP worden verbeterd, opgaven aangescherpt (waarbij eerdere bandbreedtes worden verkleind) en lopende financiële afspraken vernieuwd. Het instrumentarium voor het beoordelen van primaire keringen wordt verder doorontwikkeld.

Ruimte voor de rivier
In 2025 wordt verder gewerkt aan een hernieuwd programma Ruimte voor de Rivier, met aandacht voor rivierbodemligging en beschikbaarheid van ruimte voor de opgaven in het rivierengebied.

De verwachting is dat er in 2030 jaarlijks circa 100 miljoen m³ drinkwater extra geproduceerd moet worden, staat in de beleidsagenda. “Daarom werkt IenW in 2025 samen met de drinkwaterbedrijven, decentrale overheden en andere stakeholders aan het blijvend beschikbaar houden van voldoende drinkwater en om drinkwater te besparen.”