Het Zuid-Hollandse drinkwaterbedrijf Dunea wil in de toekomst twee nieuwe bronnen aanboren: het Valkenburgse Meer en brak grondwater onder de duinen. Daarmee wordt de afhankelijkheid van de Maas verminderd en aan de alsmaar groeiende vraag naar kraanwater voldaan.
Meer water en zuiveringscapaciteit, dat is het uitgangspunt van de nieuwe multi-bronnenstrategie die Dunea heeft opgesteld. Het waterbedrijf streeft voor de korte termijn naar de versteviging van de bestaande bronnen en voor de lange termijn naar extra bronnen, vertelt programmamanager Marco Kortleve. “Wij willen ervoor zorgen dat we ook in de toekomst alle mogelijke onvoorziene problemen aankunnen en dus altijd kunnen leveren.”
Marco Kortleve
Maas primaire bron
De Maas is voor Dunea de primaire bron. Het water uit deze rivier loopt via een tachtig kilometer lange transportleiding vanaf Brakel naar de duinen bij Katwijk en Scheveningen en vult hier de zoetwatervoorraad aan waaruit het drinkwater wordt gewonnen. Verder kan Dunea water uit de Lek innemen, maar daarop is de structuur nu niet echt ingericht.
De afhankelijkheid van de Maas is volgens Kortleve een toenemend probleem. “De waterkwaliteit is niet altijd goed genoeg om het Maaswater in te nemen. Ook wordt ons steeds vaker gevraagd transportleidingen om te leggen, bijvoorbeeld vanwege de aanleg van een snelweg of woonwijk. Dan kunnen we tijdelijk geen gebruik van Maaswater maken en moeten we interen op de watervoorraad in de duinen. Deze kwetsbaarheid was voor ons aanleiding om te kijken naar nieuwe bronnen die dichter bij de duinen liggen.”
Daar komt een alsmaar toenemende watervraag bij. Dunea heeft op het ogenblik een capaciteit van 85 miljoen kubieke meter water per jaar. De verwachting is dat over vijf jaar 2 miljoen kubieke meter extra nodig is en in 2040 - door een bevolkingsgroei in het leveringsgebied van 1,3 naar 1,5 miljoen mensen - 7 miljoen kubieke meter extra. Kortleve: “We hebben binnen het huidige systeem nog wat ruimte om uit te breiden. Op langere termijn is aanvulling vanuit andere bronnen noodzakelijk, zeker als de vraag nog meer toeneemt dan we nu verwachten.”
Valkenburgse Meer extra bron
Dunea wil in de toekomst het Valkenburgse Meer waarvan het water wordt aangevoerd vanuit de Oude Rijn, gebruiken als nieuwe bron. Hierdoor zou jaarlijks maximaal 32 miljoen kubieke meter water extra beschikbaar kunnen komen. Kortleve noemt een aantal pluspunten. “De waterkwaliteit is goed en het meer ligt op slechts vijf kilometer van het infiltratiegebied in de duinen van Berkheide. We starten met een proefinstallatie om de zuiveringstechnieken uit te proberen die we denken nodig te hebben. Wij verwachten over een jaar of vier te kunnen besluiten of we hier een fullscale installatie neerzetten of niet.”
Dunea mikt nog op een andere nieuwe bron: brak grondwater onder de duinen dat een chloridegehalte van ongeveer 6.000 milligram per liter heeft. Dit kan circa 10 miljoen kubieke meter water extra per jaar opleveren. “Vanwege de kwaliteit is brak grondwater een erg interessante bron”, zegt Kortleve. “Het water bevat weinig verontreinigingen behalve chloride. Dat is met de in ons land voorhanden ontziltingstechnieken goed eruit te halen. Wanneer we dit slim doen, zakt zoetwater naar beneden en wordt zo ook de zoetwatervoorraad in de duinen vergroot.”
Kortleve wijst nog op een ander aspect. Onder de duinen gaat een stroom zout water richting de polders. “Door brak grondwater voor drinkwaterbereiding te gebruiken wordt deze stroom verminderd. Daar is het Hoogheemraadschap van Rijnland blij mee.” Kortleve vertelt dat Dunea nauw contact met Rijnland heeft over de plannen voor het Valkenburgse Meer. “Het is bij uitstek een plek waar we elkaar vinden.”
Productielocatie aan Lek aangepakt
Het aanboren van de twee extra bronnen zijn maatregelen met een lange adem. Voor de korte termijn pakt Dunea de productielocatie Bergambacht aan. “We starten komend jaar met een aantal aanpassingen aan het systeem, waardoor geautomatiseerd chemicaliën in een goede dosering kunnen worden toegevoegd. De productielocatie Bergambacht wordt hierdoor weer een volwaardig innamepunt aan de Lek, zoals in het verleden. Wij kunnen dan op elk willekeurig moment kiezen welk aandeel Maaswater en welk aandeel Lekwater we innemen. Zo kunnen we de kwaliteit optimaliseren van het water dat naar de duinen gaat.”
De andere maatregel voor de korte termijn richt zich op de diepe voorraad van duinwater in Berkheide. “We zien mogelijkheden om deze voorraad te vergroten. Daarom beginnen wij een project waarbij we zoetwater inbrengen onder de kleilaag. Ook deze maatregel is van groot belang voor onze leveringsbetrouwbaarheid. We kunnen hierdoor de periode van drinkwaterproductie vergroten, wanneer er geen aanvoer van rivierwater naar de duinen is.”
Huidige watervraag opgevangen
Wat wil Dunea eind 2021 al hebben bereikt? “Dan hebben wij de productielocatie Bergambacht aangepast en zijn we bezig om de watervoorraad in Berkheide te vergroten”, zegt Kortleve. “Ook zijn de pilots bij het Valkenburgse Meer en voor brak grondwater van start gegaan.”
Nog even een overstap naar de huidige coronatijd. De sterk gestegen watervraag van de laatste maanden en zeker van de laatste dagen heeft Dunea goed kunnen opvangen, vertelt Kortleve. “Het is wel een erg bijzondere situatie. We moeten alles inzetten wat we hebben. Een extra argument voor onze nieuwe strategie.”
De maatregelen voor de korte en lange termijn in beeld gebracht - © Dunea
MEER INFORMATIE
Dunea over de nieuwe strategie
De huidige bronnen van Dunea
