Samen uitdagingen van droogte oppakken en daarvoor een governancestructuur, strategieën en instrumenten uitwerken. Daarmee gaan tien Duitse en Nederlandse partners waaronder twee waterschappen aan de slag in het nieuwe project DIWA.
Hierin ligt de focus op de ontwikkeling van een grensoverschrijdende droogteaanpak. Het project DIWA is net van start gegaan en duurt tot en met 2027. De afkorting staat voor ‘Drought Strategies in Water Management’.
Hoogwater en wateroverlast staan hoog op de politieke agenda na recente overstromingen en extreme neerslaggebeurtenissen. “Droogte is inmiddels ook op deze agenda beland”, zegt projectleider Tom Voortman van het Grensoverschrijdende Platform voor Regionaal Waterbeheer (GPRW). “De aanpak staat echter nog aan het begin.”
Tom Voortman
Klimaatverandering betekent volgens Voortman niet alleen een teveel maar steeds vaker ook een tekort aan water. “Daarin willen wij aan de hand van het project DIWA verandering brengen. Er wordt een grensoverschrijdende droogteaanpak ontwikkeld. Dat maakt DIWA tot een uniek project.”
Watertekorten bij droogte
De afgelopen jaren waren er in Duitsland en Nederland vaak erg droge zomers. Dat geldt niet in de laatste plaats voor de grensstreek. “In zomers met weinig neerslag zijn er in ons gebied watertekorten, onder andere in de landbouw en de natuur.”
Grensoverschrijdende samenwerking is hierbij hard nodig, zegt Voortman. “Zo is er in Duitsland andere kennis over droogte aanwezig dan in Nederland. Het is dus het beste om de kennis en ervaringen bij elkaar te brengen.”
Hij noemt de Vecht als voorbeeld. De regenwaterrivier stroomt van het Münsterland richting het Zwarte Water in Overijssel. Maatregelen bij de Vecht tegen wateroverlast en droogte blijken het meeste effect te hebben als zij aan beide kanten van de grens worden genomen.
Tien projectpartners
Het GPRW nam het initiatief voor het project DIWA. Tien partijen doen mee: waterschap Vechtstromen, waterschap Rijn en IJssel, provincie Gelderland, Universiteit Twente, Kreis Borken, Kreis Steinfurt, Landkreis Emsland, Landkreis Grafschaft Bentheim, Vechteverband en de EUREGIO. Vechtstromen trekt als ‘leadpartner’ de kar.
Het projectgebied is behoorlijk omvangrijk. Het gaat om het zuidoosten van Drenthe en grote delen van Gelderland en Overijssel aan Nederlandse kant en een aanzienlijk gedeelte van de Duitse deelstaten Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen.
Het budget bedraagt ruim 6,5 miljoen euro. Er is financiële ondersteuning vanuit de Europese Unie, de provincies Gelderland en Overijssel en twee ministeries van Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen. De projectpartners dragen ook een steentje bij.
Onderzoek en uitvoering gecombineerd
DIWA bestaat uit elf deelprojecten. Die zijn allemaal met elkaar verbonden, zegt Voortman. “Het DIWA-project focust op een geïntegreerde aanpak van droogtebestrijding, waarbij onderzoek en uitvoering worden gecombineerd. Wetenschappers verbeteren de governance en automatiseren neerslag- en grondwatermetingen, om betere voorspellingen te doen en duurzaam waterbeheer te ondersteunen. Daarnaast worden scenario’s en strategieën ontwikkeld voor droogtebestrijding.”
Bij de uitvoering staat het leren van goede praktijkvoorbeelden voorop. Er worden verschillende pilots om droogte tegen te gaan georganiseerd. “Duitse en Nederlandse partners werken in elk deelproject samen.”
Een voorbeeld van een gebiedspilot: langs het Coevorden-Piccardiekanaal worden maatregelen rondom de waterretentie genomen. Daardoor wordt water beter in het landschap vastgehouden. In een andere pilot gaat het om de herinrichting van het grensoverschrijdende stroomgebied van de Geele Beek. Het doel is om zowel de beschikbaarheid van water te verbeteren als de ecologische waterkwaliteit te bevorderen.
Balans tussen nat en droog
Het officiële startsein voor het project DIWA werd op 2 oktober gegeven met een bijeenkomst op landgoed Singraven in Denekamp. In zijn welkomstwoord benadrukte dagelijks bestuurder Gerald Aveskamp van waterschap Vechtstromen het belang van grensoverschrijdende samenwerking. “De balans tussen nat en droog speelt namelijk aan beide kanten van de grens en we willen de nodige stappen zetten naar een gezamenlijk klimaatrobuust watersysteem.”
Ook waren er presentaties van Roberto Goncalves (Landkreis Grafschaft Bentheim) en de wetenschappers Christian Albert (Leibniz Universität Hannover) en Wieke Pot (Wageningen University & Research). Als afsluiting ondertekenden de partners een symbolisch startdocument van het DIWA-project.
“Het was een geslaagd startevent”, zegt Voortman. “Wij hebben als doel dat er in 2027 een governancestructuur voor grensoverschrijdende droogtebestrijding is. Verder zijn er dan instrumenten en strategieën voor samenwerking op het gebied van droogte ontwikkeld en is de droogteaanpak in deelgebieden getest.”
Aan het eind van het project wordt een rapport opgesteld, met een overzicht van de resultaten en geleerde lessen van de deelprojecten. “Daarmee bieden we handvaten om goed te anticiperen op droogte. Deze zijn niet alleen relevant voor ons eigen projectgebied maar ook voor belanghebbenden langs de hele Duits-Nederlandse grens.”
