Op het hoogste Europese niveau is een politiek akkoord bereikt over de herziening van de richtlijn voor de behandeling van stedelijk afvalwater. Hierdoor zullen er meer nutriënten en microverontreinigingen moeten worden verwijderd uit het afvalwater. Ook wordt het principe dat de vervuiler betaalt, opgenomen in de richtlijn.
De bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu tegen schadelijke lozingen van stedelijk afvalwater wordt hierdoor aanzienlijk versterkt, stelt de Europese Commissie in een bericht. Het zal ook leiden tot schonere rivieren, meren, zeeën en grondwater in heel Europa.
Het Europees Parlement en de Europese Raad (overleg van de leiders van de 27 EU-lidstaten) gaven afgelopen maandag groen licht voor de herziening van de richtlijn die uit 1991 stamt en dus inmiddels ruim dertig jaar meegaat. Zij stemden in met het voorstel van de Commissie dat na politieke discussie nog op tal van punten is aangepast.
Meer dan schoner water
Virginijus Sinkevičius, eurocommissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij, zegt dat hiermee niet alleen schoner water voor alle Europeanen wordt verzekerd. Het gaat volgens hem om nog veel meer zoals een betere toegang tot sanitaire voorzieningen en implementatie van het principe dat de vervuiler betaalt. “Deze veranderingen zullen een revolutie teweegbrengen in de watersector en deze de komende decennia veerkrachtiger maken.”
De Europese Commissie spreekt over een voorlopig politiek akkoord, omdat er nog een formele goedkeuringsprocedure volgt. Nadat de nieuwe richtlijn definitief is, kunnen de lidstaten gaan beginnen met de invoering van de vereiste maatregelen. Zij moeten in 2026 de eerste geactualiseerde programma’s voor de implementatie inleveren.
Meer nutriënten en microverontreinigingen verwijderd
Door de nieuwe richtlijn zullen meer nutriënten (de voedingsstoffen fosfaat en stikstof) uit stedelijk afvalwater moeten worden verwijderd. Hetzelfde geldt voor microverontreinigingen, met name toxische farmaceutische en cosmetische producten.
Tevens wordt een systematische monitoring van microplastics geïntroduceerd in zuiveringsinstallaties. Er komen ook regels voor aanvullende monitoring van ‘forever chemicals’, zoals per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS).
Voor agglomeraties vanaf duizend inwoners
De EU-richtlijn wordt voor een groter aantal gebieden van toepassing, omdat deze ook gaat gelden voor kleinere agglomeraties vanaf 1.000 inwoners. Momenteel is het aantal nog 2.000.
Er zijn termijnen waarbinnen de lidstaten een geïntegreerd beheersplan voor stedelijk afvalwater moeten opstellen voor agglomeraties met meer dan 100.000 inwonersequivalenten (i.e) tegen 2035 en agglomeraties met 10.000 tot 100 000 i.e. tegen 2040. De plannen worden minstens om de zes jaar geëvalueerd.
Aanvullende zuivering van microverontreinigingen
Een andere belangrijke wijziging: een aanvullende behandeling waarbij een breed scala aan microverontreinigingen wordt verwijderd, is tegen 2045 verplicht voor alle rioolwaterzuiveringsinstallaties met meer dan 200 000 i.e. Hierbij gelden tussentijdse streefcijfers voor 2035 en 2040.
Voor veel discussiestof zorgde het voorstel van de Commissie om een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid in te voeren. Het oorspronkelijke idee was om conform het principe ‘de vervuiler betaalt’ de kosten van de extra behandeling volledig te verhalen op de industrie. Dat bleek politiek onhaalbaar.
Er is een compromisvoorstel uitgerold: de meest vervuilende industrieën, de farmaceutische en cosmetische sector, worden verplicht om ten minste 80 procent van de kosten voor de verwijdering van microverontreinigingen te betalen. Daardoor blijven de kosten voor overheid en burgers beperkt. Volgens de Europese Commissie wordt hiermee voor het eerst op een specifieke manier ‘de vervuiler betaalt’ toegepast in de watersector.
Forse investering voor waterschappen
De Unie van Waterschappen geeft in een bericht aan dat de nieuwe richtlijn kaders geeft voor de inzameling en zuivering van huishoudelijk afvalwater en daarmee van belang is voor gemeenten (riolering) en waterschappen (rioolwaterzuivering). Het betekent voor de waterschappen een forse investering in hun rioolwaterzuiveringsinstallaties. Dit leidt op termijn tot een betere waterkwaliteit maar ook tot een stijging van de kosten voor rioolwaterzuivering, aldus de Unie.
Bestuurslid Sander Mager gaat in op het verwijderen van medicijnresten uit rioolwater. “Dat draagt bij aan een betere waterkwaliteit en is goed voor de natuur en onze gezondheid. Als waterschappen juichen wij het voorstel van de producentenverantwoordelijkheid toe. Hiermee komen de verantwoordelijkheid en kosten voor het voorkómen van milieuschade bij de producent van stoffen: wat ons betreft een universeel principe dat voor alle schadelijke stoffen moet gelden.”
