secundair logo knw 1

Het ijzerzandfilter en bassin zijn aangelegd bij De Groote Meer I foto: Wilco Harteman

Zuivering met ijzerzand, een restproduct van de drinkwaterproductie uit grondwater, is een nieuwe methode om de kwaliteit van oppervlaktewater te verbeteren. Bij De Groote Meer in West-Brabant wordt dit voor het eerst grootschalig toegepast. Het ijzerzand in het filter gaat naar verwachting minstens honderd jaar mee.

Onder meer in de Bollenstreek zijn al enkele projecten met waterzuivering door ijzerzand uitgevoerd. Maar het filter in De Groote Meer is - ook wereldwijd - uniek vanwege de omvang, vertelt Arjon Buijert, specialist waterbeheer bij advies- en ingenieursbureau Arcadis. “Dit filter van ijzerzand is ongeveer 240 meter lang en enkele meters breed en diep.”

Arjon BuijertArjon Buijert

De Groote Meer is een van de grotere Nederlandse vennen en ligt in Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide. De waterkwaliteit is hier de afgelopen decennia steeds verder achteruitgegaan door de toevoer van nutriëntrijk water. Zeldzame flora en fauna zoals oeverkruid, riempjes en geoorde fuut komen daardoor in de knel.

“Vooral de hoge concentraties aan fosfor vormen een probleem”, zegt Buijert die als adviseur nauw betrokken is bij het project. “Dat zorgt voor algengroei en een voedselrijke bodem van het ven. Het tegenhouden van water is geen optie, omdat er tevens sprake is van verdroging.”

Effectief in winter
De parkbeheerder en Natuurmonumenten hebben diverse oplossingen laten onderzoeken, voordat zij besloten tot een ijzerzandfilter. Buijert licht toe waarom. “De meeste zuiveringsprocessen werken eigenlijk alleen in de zomer, bijvoorbeeld als het gaat om een zuiveringsmoeras. Het water voor het ven wordt voornamelijk in de winter aangevoerd, als de grondwaterstanden hoog zijn. Het filter met ijzerzand is ook dan effectief. Daarmee wordt zo’n 80 tot 90 procent van het fosfor afgevangen. Het zand zorgt voor een open structuur waar water goed doorheen kan.”

Een bijkomend voordeel is dat zuiveren met ijzerzand een relatief natuurlijke methode is. “Je bent een keer bezig en vervolgens kun je de natuur haar gang laten gaan. Neem daarentegen ijzerchloride. Ook hiermee kun je fosfor goed verwijderen, maar er zijn wel een pomp met meetapparatuur en chemicaliën nodig.”

IJzerzandKorrels van ijzerzand (foto: Arjen Koomen)

IJzerzand is een bijproduct van de drinkwaterproductie. Door grondwater met opgelost ijzer over een zandbed te leiden, ontstaan ijzeroxidedeeltjes. Deze slaan neer op de zandkorrels. Buijert: “Dat levert een prachtig restproduct op, maar tot voor kort konden drinkwaterbedrijven er eigenlijk niets mee. Nu krijgt ijzerzand een tweede leven. Fosfor en dan in het bijzonder fosfaat binden heel goed aan het ijzerlaagje.”

Ook een bassin
Bij het project in De Groote Meer werken diverse partijen samen: Natuurmonumenten, Grenspark Kalmthoutse Heide, Waterschap Brabantse Delta, drinkwaterbedrijf Evides en provincie Noord-Brabant. De kosten bedragen zo’n half miljoen euro. Het Europese programma LIFE komt met ongeveer twee derde van het bedrag over de brug en de provincie met een derde.

De werkzaamheden worden uitgevoerd door aannemersbedrijf Harteman, hierbij bijgestaan door Arcadis. “We hebben nog flink geschaafd aan het ontwerp van het filter”, zegt Buijert. “Vooral om te voorkomen dat de onderkant die vrijwel het hele jaar wordt belast, na enkele jaren verzadigd is.” Er is ook een bassin van 0,9 hectare aangelegd. “Het filter kan geen piekbelastingen in de wateraanvoer aan. Die komen een aantal keer per jaar voor. Het bassin kan dan het water tijdelijk opvangen.”

Het filter is inmiddels gereed en afgedekt. In een sleuf zijn drie drains met daaromheen grind en ijzerzand gelegd. Hiervoor is elfhonderd kubieke meter ijzerzand gebruikt, afkomstig van AquaMinerals. In april vinden nog afrondende werkzaamheden plaats.

Lange levensduur
Buijert vindt het spannend wat er nu gaat gebeuren. “In De Groote Meer zit al een nutriëntenvoorraad, die langzaam moet opraken. Door het stoppen van de fosforaanvoer zou de waterkwaliteit de komende jaren steeds beter moeten worden.” Het filter heeft volgens de Arcadis-specialist een lange levensduur. “Er is zoveel ijzerzand toegevoegd dat het filter in theorie minimaal honderd jaar meekan.”

In binnen- en buitenland is veel belangstelling voor de toepassing van ijzerzand, vertelt Buijert. “In Nederland wordt tot nu toe vooral ingezet op bronmaatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren. Dat is echter niet toereikend, omdat natuur en landbouw zo dicht bij elkaar liggen.”

Arcadis is nu druk bezig met projecten in andere provincies en bij andere waterschappen. Buijert: “Het blijft daarbij belangrijk om de resultaten van zuivering met ijzerzand te analyseren en te delen. Alleen op deze manier kan het concept verder worden verbeterd voor een brede toepassing in ons land.”

Werking ijzerzandfilter De Groote MeerProfiel van ijzerzandfilter en bassin bij De Groote Meer I Beeld: Arcadis

 

MEER INFORMATIE
Toelichting op project op site Nature Today
Betere waterkwaliteit door ijzerzand in Bollenstreek 

Typ je reactie...
Je bent niet ingelogd
Of reageer als gast
Loading comment... The comment will be refreshed after 00:00.

Laat je reactie achter en start de discussie...

(advertentie)

Laatste reacties op onze artikelen

Geachte redactie, ik ben verheugd dat eindelijk het besef is dat het klepelbeleid nu ter discussie is gesteld. Ik heb bij waterschap Hollandse delta al jaren als bestuurslid aangedrongen om het klepelen alleen als noodzaak te gebruiken. Ook heb ik div gesprekken gehad met SBB mbt klepelen in de duinen van Ouddorp waarbij de structuur volledig werd vernield. Dit jaar is eindelijk door beherende organisatie alleen maar gemaaid en wel in oktober waar mi de hele natuur in dit duingebied mee is geholpen. Het waterschap heeft nu ook bepaald dat klepelbeleid op de schop moet en in de toekomst alleen maar met maaibeleid mag worden uitgevoerd. Dus goed resultaat waar ik blij mee ben. Dit is natuurbehoud zoals het moet.
@JWBoehmerSommige desinformatie is te simplistisch om op te reageren. Zelfs citeren van een nieuwsbericht blijkt lastig (aanpak van dijken is lang niet altijd verhogen). Instabiliteit en kans op zettingsvloeiing worden ook aangepakt. Daarmee wordt ook de invloed van zee en maan beperkt, maar dan wel op basis van logische en bewezen relaties ipv dubieuze, onwaarschijnlijke en onbewezen hypotheses. Oei, toch gereageerd. Dom van me. Ik kan dit beter negeren.
Het zou me niet verbazen als ze me een keer komen halen omdat ik de verkeerde dingen beweer  - volgens de VLOEK van ZEE en MAAN en Jan Willem Boehmer..auteur Jongedijk Bijv.  op pag 5 over “Het ophogen van dijken (€15mln/km over 800 km vlgs HWBP) vergroot alleen maar het gevaar: Hoe hoger de dijk hoe groter het aantal slachtoffers”. Voor het uitdiepen van vaarwegen (meer Ruimte voor de Rivier) geldt hetzelfde: Hoe groter, (dieper én breder) de badkuip hoe groter het overstromings gevaar en hoe groter ook hierbij het aantal slachtoffers”. Ik vrees dat ik daarmee het gezag erger heb geïrriteerd dan Zwagerman deed met haar verkeerde opmerking over “de kerf”. Ik heb nooit gedacht dat het zou gebeuren: Nou zijn we klaar met je”
Even terug denken in de tijd: waarvoor waren dijken ook al weer uitgevonden? Dat was -vroeger- om ons tegen het water te beschermen. Nu gaan we buitendijks bouwen, dus is de vraag:  is dat water dan weg? Nee, dat moet juist nog komen , en,  als dat echt komt -misschien pas volgende eeuw- dan helpt dat dijkje toch ook niet meer, alle inspanningen van dijkversterkingen ten spijt.
Een goede actie van de UvW. Logisch zou nu ook zijn om een vergelijkbare brief naar de regering te sturen ten aanzien van het verbieden van bestrijdingsmiddelen en te veel aan mest.