Je hoort zelden dat ons land de afgelopen halve eeuw zo’n 3.500 hectare groter is geworden dankzij zeewaartse groei. Met dezelfde gedrevenheid als waarmee Jan Leeghwater polders drooglegde, maakte Ronald Waterman (89) onze Noordzeekust weerbaarder met natuurlijke duinontwikkeling en havenuitbreiding.
Hoewel geen enkele Nederlandse kustuitbreiding zijn naam draagt, geldt Waterman wel degelijk als aanjager van 12 plannen die tot stand zijn gebracht.
Het meest trots is hij zelf op de Slufterdam op de Maasvlakte, tussen Rotterdam en Westvoorne. Daarvan was hij hoofdontwerper. “Het ontroert me als ik zie hoe de natuur zich hier heeft ontwikkeld. De Slufterdam zou beter Slufterduin moeten heten, want het is een prachtig zandig natuurgebied geworden.”
Op 12 plekken langs onze Noordzeekust zijn de afgelopen 25 jaar relatief kleine ingrepen gedaan die ervoor zorgden dat ons land zeewaarts is gegroeid met strand en duinen, zoals de Van Dixhoorndriehoek met Kapittelduinen. Waterman adviseerde bij de kustuitbreiding tussen Hoek van Holland en Scheveningen, bij de aanleg van duinen met daaronder een parkeergarage bij Katwijk, de Marina Seaport en een derde haven met strand bij IJmuiden. Ook is Waterman geraadpleegd bij de versterking van de Hondsbossche en Pettemer Zeewering, waarbij de strekdammen en het asfalt verdwenen onder nieuw aangelegde duinen.
De zandmotor voor de Zuidhollandse kust past ook in zijn denken. Hier wordt gesuppleerd zand door golven en stromingen geleidelijk naar andere delen van de kust gevoerd, zodat een steviger fundament ontstaat langs de stranden. Al deze kustwerken leverden 3.500 hectare nieuw Nederland op langs de Noordzeekust.
Vlaamse kustvisie
Het gedachtengoed van Waterman staat aan de basis van de kustvisie van Vlaanderen. Het is een strategisch beleidsplan van de Vlaamse overheid om de kust te beschermen tegen een stijgende zeespiegel. “Ik ben er trots op dat mijn gedachtengoed hierin volledig tot uitdrukking komt”, zegt Waterman glunderend in de H2O-podcast De Toekomst van ons Water.
De kustvisie is in februari van dit jaar goedgekeurd door de Vlaamse regering. Doel is om de kustlijn minimaal 100 meter zeewaarts te verleggen, zodat een nieuwe duinenrij betere bescherming biedt tegen de zee. Bij havenmondingen in Zeebrugge, Oostende, Blankenberge en Nieuwpoort komen strekdammen in zee, die de aanzanding vergroten, waardoor de kustlijn op een natuurlijke manier verbreedt.
Sinds 2011 is Waterman al lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (KVAB). Het valt hem op dat de Belgen een stap verder gaan dan wat eerder langs de Nederlandse kust met succes is gerealiseerd aan bouwen met natuur.
Integrale benadering
Waterman is doctor Civiele Techniek en Geowetenschappen en studeerde af in chemische en milieutechnologie. In Nederland was hij adviseur bij tal van overheidsorganisaties en kennisinstituten, waaronder het Waterloopkundig Laboratorium, de Rijksgeologische Dienst, TNO, gemeenten Rotterdam en Den Haag, de Provincie Zuid-Holland en Rijkswaterstaat. In 56 landen gaf hij – vaak op verzoek van de Nederlandse overheid – advies over de toepassing van bouwen met natuur langs kusten en in delta’s en zogeheten aquapunctuur.
Waterman hoopt dit jaar zijn 90e verjaardag te vieren. Maar hij krijgt geen genoeg van zijn missie om te adviseren over hoogwaterveiligheid en de rol van natuurlijke processen. Inmiddels zijn ‘nature based solutions’ aardig ingeburgerd in het vakgebied van de waterbouw. Dat is mede te danken aan het waterstaatkundige zendingswerk van Waterman.
Wat Waterman kenmerkt is zijn integrale en systematische benadering van watervraagstukken. “Dat is me van huis uit met de paplepel ingegoten. Bovendien ben ik zeer oplossingsgericht.” Ook blinkt hij uit in grondige historische kennis van het landschap. “Goede plannen wortelen altijd in het verleden en wijzen naar de toekomst, is mijn adagium.”
Alle plannen waaraan Waterman in de loop van zijn leven heeft gewerkt, zijn verzameld in koffers. In zijn woning in Delft staan 286 koffers met documenten. Online werken is niet aan hem besteed. Gewoontegetrouw sjouwt hij stapels papieren documenten mee die dienen als ondersteuning van zijn visie en ontwerpen.
Schiphol in zee
De meeste van zijn plannen zijn tot stand gebracht, zegt Waterman. Behalve het idee voor de bouw van een eiland in de Noordzee voor Schiphol. “Ik heb destijds gekeken naar een bescheiden vliegveld in een kustuitbreiding bij Hoek van Holland, als vervanging van het huidige Rotterdam Airport. Dat heb ik zelf verworpen, omdat het strijdig was met de vliegroutes van vogels. Daarna heb ik een idee bedacht om Schiphol in zee aan te leggen. Ook dat heb ik zelf verworpen. Schiphol op een opgespoten eiland voor de kust is zeer ongunstig en zeer kostbaar. Niet doen dus.”
In de H2O-podcast De Toekomst van Ons Water voert Wim Eikelboom een uitgebreid gesprek met Ronald Waterman.
