Klimaatverandering heeft steeds meer impact op mens en natuur. De hitte, de droogte en overstromingen brengen miljoenen mensen, met name in Afrika, Azië, Midden- en Zuid Amerika en op kleine eilanden in gevaar. Dat schrijft het internationale, wetenschappelijke panel IPCC in het vandaag verschenen klimaatrapport.
“Het gebrek aan klimaatleiderschap is crimineel”, zei António Guterres, Secretaris Generaal van de Verenigde Naties bij de presentatie van het nieuwe klimaatrapport. In het rapport ‘Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability’, dat gebaseerd is op de meest recente wetenschappelijke literatuur, komt het IPCC tot de conclusie dat niet alle effecten van klimaatverandering te voorkomen zijn.
Daarom is het niet alleen noodzakelijk de uitstoot van CO2 te beperken, maar ook nodig om wereldwijd actie te ondernemen om ons voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering. Die oproep onderstreept ook Guterres: “De afspraken bij de klimaattop van Glasgow zijn niet voldoende. Er is onmiddellijk actie nodig. Elke vertraging leidt tot doden.”
Het IPCC waarschuwt dat de kwetsbare en arme gebieden in de wereld nu al lijden onder de gevolgen van de klimaatverandering. De onderzoekers verwachten ook dat deze gebieden, met name delen van Afrika, Zuid-Oost Azië, Zuid Amerika en de kleine eilanden, ook in de nabije toekomst het zwaarst worden getroffen.
Positieve toon
Hoewel het rapport, door de Britse krant The Guardian omschreven als het ‘zwartste klimaatrapport tot nu toe’, de gevaren van klimaatverandering in onmiskenbare bewoordingen schetst, doen de auteurs overduidelijk hun best ook een optimistische toon aan te slaan. Zoals Hans-Otto Pörtner, co-chair van de voor dit rapport verantwoordelijke IPCC-werkgroep, bij de presentatie zei: “Bij alle acties die nu worden ondernomen, bij alle compromissen die nodig zijn tussen verschillende stakeholders, mogen we de lange termijn niet uit het oog verliezen. We hebben nu nog de tijd om te zorgen voor een leefbare toekomst.”
Marjolijn HaasnootDat bevestigt ook Marjolijn Haasnoot van Deltares. Zij was hoofdauteur van twee hoofdstukken van dit IPCC-rapport. “Het was een bewuste keuze om in dit rapport niet alleen de gevolgen van de klimaatverandering te schetsen, maar ook de oplossingen te presenteren.” De oplossingen die het rapport aandraagt in de omgang met klimaatverandering en bij het verzachten van de gevolgen ervan, leunen onder andere op de kracht van de natuur. “We moeten de natuur beschermen, ook om haar in staat te stellen om ons te helpen.”
Steden aan het water
Als hoofdauteur was Haasnoot betrokken bij de hoofdstukken over Europa en over Steden aan het water. Deze steden noemt ze de frontlinie van de klimaatverandering. “Hier komt alles samen. In de steden wonen de meeste mensen en die ondervinden de gevolgen van de toenemende hitte en de overstromingen door overvloedige regenval, rivieren en zeespiegelstijging.”
En juist de steden kunnen volgens Haasnoot en haar collega’s plekken zijn waar verandering tot stand wordt gebracht. “Dat kan door de natuur in de steden te halen, door ze klimaatrobuuster te maken, door wetlands voor de kust aan te leggen en, in het ultieme geval, door vroegtijdig de discussie aan te gaan over het verplaatsen van de steden.”
Europa
Het rapport benadrukt dat gebieden in Afrika en Azië als eerste geconfronteerd worden met de gevolgen van klimaatverandering. Maar dat laat onverlet dat de effecten ook in Europa merkbaar zullen zijn. “Ook in Europa gaan de risico’s echt omhoog. Praten we over droogte dan loopt het zuiden van Europa eerder tegen de kritische grenzen aan. In Noord- en Centraal Europa neemt het risico op waterschaarste vooral bij een hogere opwarming van de aarde toe, maar in een laaggelegen en urbaan land als Nederland kan hitte toch ook sneller problematisch worden. Verder praten we over de bekende risico’s als zeespiegelstijging.”
Balans
Volgens Haasnoot bepalen de keuzes die de komende tien jaar gemaakt worden, hoe de toekomst er precies uitziet. “Daarmee bedoel ik niet dat als we nu niks doen, we nooit meer iets kunnen doen. Maar wel dat we nu de richting voor de toekomst kunnen bepalen. En hoe langer we wachten, hoe moeilijker het wordt.”
De balans tussen natuur en menselijk handelen zou volgens Haasnoot centraal moeten staan bij de politieke keuzes. “In Europa en Nederland is het mogelijk om de leefbaarheid te vergroten door ruimte te bieden aan de rivieren en door bestaande natuurgebieden te beschermen en met elkaar te verbinden.”
MEER INFORMATIE
Het rapport ‘Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability’
De presentatie van het rapport (YouTube)
H2O Actueel (aug. 2021): 1e deelrapport IPCC
