Extra acties voor verbetering van de waterkwaliteit, een nationaal programma voor bodemdaling en geld voor zoetwatermaatregelen en integraal riviermanagement. Deze voornemens werden aangekondigd in de Prinsjesdagstukken. Volgens het kabinet ligt het Deltaprogramma goed op schema.
In de troonrede kwam vandaag het woord ‘water’ niet voor. Koning Willem-Alexander had het wel over het klimaatbeleid. “Net zoals deze generatie volgende generaties niet mag opzadelen met een onhoudbare staatsschuld, mogen we ook geen milieuschuld doorgeven. De realiteit is dat het klimaatbeleid raakt aan onze hele manier van wonen, werken en leven. Tegelijkertijd biedt een ambitieus klimaatbeleid kansen voor de innovatiekracht van Nederland. In de zomer presenteerden vertegenwoordigers van de industrie, energiesector, landbouw, natuurorganisaties en logistieke bedrijven een voorstel voor hoofdlijnen van een klimaatakkoord. Bij de uitwerking staat voorop dat de omslag naar schonere energiebronnen en productiemethoden voor iedereen in ons land haalbaar en betaalbaar moet zijn. Deze grote bocht kunnen we alleen met elkaar maken. Het parlementaire initiatief voor de klimaatwet laat zien dat dit mogelijk is.”
Aanpassing van Deltawet
Het kabinet is van plan deze maand te reageren op het voorstel voor de hoofdlijnen van een klimaatakkoord dat het Klimaatberaad in juli presenteerde. De sectortafels kunnen daarna het voorstel uitwerken tot een definitief akkoord. In 2019 start dan de uitvoering. De regeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) wordt dit najaar opnieuw opengesteld. Er is zes miljard euro beschikbaar voor energieproductie uit bronnen als wind, zon, biomassa, geothermie en water.
Door het veranderende klimaat zullen er langere periodes van droogte en meer hevige neerslag voorkomen. De toekomstige risico’s worden in beeld gebracht met de Nationale klimaatadaptatiestrategie. Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat gaat de Deltawet aanpassen, zodat de komende jaren niet alleen wordt geïnvesteerd in maatregelen tegen hoogwater maar ook in maatregelen tegen langdurige droogte en extreme buien.
Stevige waterkwaliteitsverbetering
De waterkwaliteit in ons land is de afgelopen decennia flink verbeterd, staat te lezen in de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voor 2019. Maatregelen werken, maar nog niet alle doelen van de Kaderrichtlijn Water zijn binnen bereik. De dertig meest betrokken overheden, maatschappelijke organisaties en kennisinstituten hebben samen veel verbeteracties in gang gezet door de Intentieverklaring Delta-aanpak Waterkwaliteit en Zoetwater (2016).
Dat moet zich nu vertalen in een stevige verbetering van de waterkwaliteit. De focus ligt vanaf dit najaar op acties die de grootste bijdrage leveren. Het betreft vier terreinen: meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen, medicijnresten en opkomende stoffen als GenX. Er worden nog in september drie versnellingstafels ingesteld waaraan onder andere de drinkwaterbedrijven en de waterschappen aanschuiven.
Deltaprogramma op schema
Als onderdeel van de rijksbegroting is vandaag ook het Deltaprogramma 2019 gepubliceerd, met als titel Doorwerken aan de delta: Nederland tijdig aanpassen aan klimaatverandering. Hierin staan concrete maatregelen op het gebied van waterveiligheid, waterbeschikbaarheid en ruimtelijke adaptatie. Het is de laatste keer dat deltacommissaris Wim Kuijken het programma heeft voorbereid, want hij gaat eind november met pensioen. Kuijken is dan ruim 8,5 jaar deltacommissaris geweest.
Het Deltaprogramma ligt volgens het kabinet goed op schema. Er wordt gewezen op dijkversterkingen en uitbreiding van het aantal maatregelen voor de waterbeschikbaarheid bij droogte. Van Nieuwenhuizen reserveert binnen het Deltafonds een bedrag van 150 miljoen euro voor zoetwatermaatregelen vanaf 2022 tot en met 2027, als vervolg op het huidige pakket aan maatregelen. Deze zomer bleek dat meer inspanningen nodig zijn om de zoetwatervoorziening bij aanhoudende droogte en daarmee gepaard gaande verzilting te waarborgen.
Programma voor bodemdaling
Het kabinet heeft het advies van Kuijken overgenomen om een nationaal programma voor bodemdaling in het leven te roepen. Vooral in de lage delen van Nederland gaat het om een groot probleem. Op sommige locaties zakt de bodem twee centimeter per jaar. De bedoeling is om bodemdaling op een programmatische en samenhangende wijze tegen te gaan, in zowel het stedelijk als het landelijk gebied.
Verder komt er het programma Integraal Rivier Management als opvolger van Ruimte voor de Rivier. Hierbij wordt een afwegingskader ontwikkeld voor de keuzes voor integrale maatregelen in het rivierengebied. Een van de verbindende maatregelen is rivierverruiming, waarmee onder andere de doelen van waterveiligheid, gebiedsontwikkeling en scheepvaart worden gediend. De Rijn- en Maasbestuurders willen samen de ambitie voor rivierverruiming tot 2050 formuleren en die in tranches van zes jaar uitvoeren. De minister reserveert in het Deltafonds een bedrag van 375 miljoen euro voor de maatregelen in het kader van het programma Integraal Rivier Management.
Flinke inspanning bij stresstesten nodig
In 2017 trad het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie in werking. De gemeenten, provincies en waterschappen brengen met behulp van stresstesten en risicodialogen in beeld hoe kwetsbaar gebieden zijn voor wateroverlast, droogte, hitte en de gevolgen van overstromingen. De stresstesten moeten midden volgend jaar voor heel het land zijn uitgevoerd. Dat doel is haalbaar maar vraagt nog een flinke inspanning, aldus het Deltaprogramma. Het merendeel van de overheden is begonnen met het in kaart brengen van de kwetsbaarheden voor extreem weer, maar vaak nog niet voor alle vier de thema's of het hele grondgebied.
Nieuwe studie naar zeespiegelstijging
Bij het Deltaprogramma is een nieuwe studie naar de zeespiegelstijging gevoegd. Het onderzoek is uitgevoerd door Deltares. Nederland krijgt na 2050 mogelijk te maken met een zeespiegel die veel sneller stijgt dan verwacht. Dit komt omdat het landijs op Antarctica steeds sneller smelt. Als in 2100 de opwarming van de aarde tot maximaal twee graden beperkt blijft, conform het klimaatakkoord van Parijs, kan de zeespiegel met maximaal een tot twee meter stijgen.
In dit scenario zijn de opgaven voor waterveiligheid en zoetwater omvangrijker dan nu in het Deltaprogramma wordt aangenomen, maar met de nodige aanpassingen wel te beheersen. Bij een extremere zeespiegelstijging lijken meer fundamentele keuzes niet te vermijden. Tot 2050 biedt het huidige pakket aan maatregelen in het Deltaprogramma in ieder geval een goede basis om de Nederlandse delta leefbaar en bewoonbaar te houden, is de conclusie.
Impuls voor vervoer over water
Het kabinet heeft in het regeerakkoord van vorig jaar eenmalig twee miljard euro extra beschikbaar gesteld voor infrastructuur, plus honderd miljoen euro op jaarbasis. Daarmee krijgt onder meer het goederenvervoer over water een impuls in 2019. De derde kolk van de Beatrixsluis in het Lekkanaal wordt opgeleverd. Hierdoor kunnen schepen sneller de sluis passeren. Op verschillende plaatsen in het land komen er ligplaatsen bij.
Meer informatie
Prinsjesdagstukken (o.a. begrotingen en Deltafonds)
Ministerie IenW over Deltaprogramma
Ministerie IenW over andere onderwerpen
Reactie van Hans Oosters (UvW)
Deltares over zeespiegelstijging
