Het kabinet en vertegenwoordigers van belangenorganisaties hebben een onderhandelaarsakkoord voor de Noordzee gesloten. Hierin is een uitgebreid pakket aan maatregelen opgenomen in verband met natuur, visserij en windenergie. Natuur- en milieuorganisaties spreken van een belangrijke stap in de richting van een duurzame toekomst van de Noordzee.
Passen en meten om een nieuwe balans tussen de verschillende belangen te bereiken. Zo omschrijft Jacques Wallage, voorzitter van het Noordzeeoverleg, het na een jaar onderhandelen bereikte resultaat. Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat spreekt in haar aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer over “een evenwichtig pakket van afspraken tussen Rijk en stakeholders over een duurzaam gebruik van de Noordzee tot en met 2030 en daarna”. Er is volgens de minister gezamenlijk meer bereikt dan in afzonderlijke dossiers mogelijk was geweest, omdat alle partijen bereid waren om over hun eigen schaduw te springen.
De deelnemende organisaties op het gebied van energie, milieu, natuur en visserij en de brancheorganisatie voor zeehavens gaan het ruim 50 pagina’s tellende document nu verdedigen bij hun achterbannen. Deze consultatieronde duurt tot en met 31 maart.
-advertentie-
Floris van Hest
“Het wordt spannend”, zegt Floris van Hest, directeur van milieuorganisatie Stichting De Noordzee en een van de onderhandelaars. “Als het lukt, wordt het akkoord hopelijk definitief vastgesteld. Dit moet daarna landen in wetten. Daarom zijn er al vrij gedetailleerde afspraken gemaakt.”
Water bij de wijn
Alle partijen hebben water bij de wijn gedaan, vertelt Van Hest. “Je moet een compromis sluiten en kunt niet alleen redeneren vanuit het eigen gelijk. De milieu- en natuurorganisaties hebben daarover vooraf al intensief met elkaar gesproken. Zij leggen het akkoord met een positief advies aan iedereen voor.”
In de mediaberichtgeving gaat het vooral over de eerste reacties van leden van VisNed en de Nederlandse Vissersbond, de vertegenwoordigers van de visserijsector. Zo hebben de vissers in Urk laten weten tegen te stemmen. Zij vinden dat de afgesproken uitbreiding van beschermde natuurgebieden ten koste gaat van vissers die door willen blijven gaan. “Vissers staan voor de keuze”, merkt Van Hest daarover op. “Gaan zij door op de oude weg die er echter niet meer is of gaan ze mee in de ontwikkeling richting een duurzame wereld?”
Volgens Van Hest is het onderhandelaarsakkoord erg belangrijk. “Het is al druk op de Noordzee en het wordt nog veel drukker, met name door nieuwe windparken. Ook is het mariene ecosysteem op dit moment niet in een gezonde toestand, zoals dat in beleidstermen heet. Door het akkoord gaan we toe naar een goede balans tussen natuur, duurzame energie, visserij en andere functies. Zonder overeenstemming wordt het knokken tussen de sectoren. We verwachten dat de natuur dan het onderspit delft.”
Meer natuur beschermd
Er zijn nieuwe afspraken gemaakt over visserij in natuurgebieden op zee. Nu mag op 0,3 procent van de Nederlandse Noordzeebodem niet worden gevist en dat zou al worden uitgebreid naar 5,1 procent. Het akkoord gaat verder: in 2021 is ‘bodemberoerende visserij’ niet meer toegestaan in 10 procent van de Noordzee binnen ecologische waardevolle gebieden. Dit loopt op naar 12,5 procent in 2025. Van Hest: “Wij zijn blij dat meer natuur wordt beschermd, want dat is hard nodig. Er komen ook betere maatregelen voor kwetsbare diersoorten, zoals bepaalde vogels en haaien. Tegelijkertijd hadden we als milieu- en natuurorganisaties liever een uitbreiding naar 30 procent gezien. Dat is een pijnpunt voor ons.”
'Zonder akkoord delft de natuur het onderspit'
Binnen het Friese Font, een vogelrichtlijngebied ongeveer 75 km ten noorden van Den Helder, worden extra maatregelen genomen. Zo wordt een gebied van 200 vierkante kilometer een zogeheten no-take zone, waarin elke verstorende menselijke activiteit verboden is. Dit instrument is nog niet eerder in Nederland toegepast. “Het Friese Font is echt een uniek natuurgebied”, zegt Van Hest. “Ik ben verder blij met de aanwijzing van de Bruine Bank (een zandbank in de zuidelijke Noordzee ongeveer halverwege de Nederlandse en Engelse kust, red.) als vogelrichtlijngebied.”
Forse groei windenergie
Van Hest vindt het ook belangrijk dat duidelijk gekozen is voor een forse groei van het aantal windparken op zee. “Door het akkoord kunnen de parken die al in het Klimaatakkoord waren vastgelegd, nu echt worden uitgevoerd. Natuurinclusief bouwen krijgt hierbij meer gewicht. Tevens gaat het Noordzeeoverleg goed kijken naar de locaties voor toekomstige windparken.”
Het kabinet heeft een transitiebijdrage van 200 miljoen euro tot en met 2030 toegezegd. Dit budget komt uit de begrotingen van vier ministeries, aangevuld met een algemene bijdrage. Van Hest: “De deelnemers denken dat het bedrag niet genoeg zal blijken te zijn, maar we wilden starten. Bij een evaluatie over drie jaar willen we daarover in gesprek gaan met het nieuwe kabinet.”
Het meeste geld is bestemd voor het uitkopen van vissers en het verduurzamen van de visserijvloot: 119 miljoen euro. Het Noordzeeoverleg bepaalt de komende tijd de criteria. “Daarop moeten we scherp zijn. Er zijn voorbeelden uit het verleden van visserijsubsidies die tegengestelde effecten hebben en uitgekochte vissers die op een andere plek doorgaan.”
Noordzeeoverleg voortgezet
Het kabinet trekt verder onder meer 15 miljoen euro voor handhaving op zee uit en 55 miljoen euro voor monitoring, onderzoek en natuurherstel. Vooral dit laatste spreekt Van Hest aan. “Milieu- en natuurorganisaties zitten in een spagaat. Wij zijn voor duurzame energie maar windmolens kunnen ook negatieve effecten op natuurwaarden hebben, vooral voor vogels. De enige oplossing is om hiermee door onderzoek en innovatie zo slim mogelijk om te gaan. Het leuke van windparken is wel dat ze de onderwaternatuur kunnen versterken, omdat hier niet kan worden gevist.”
Wat is volgens Van Hest de grootste winst van het Noordzeeoverleg? “Misschien wel dat de partijen samen blijven werken aan de toekomst van de zee. Er is afgesproken dat het overleg wordt voortgezet, onder leiding van een nieuwe onafhankelijke voorzitter. Zo kunnen we snel inspringen op nieuwe ontwikkelingen.”
MEER INFORMATIE
Onderhandelaarsakkoord voor de Noordzee
Tweede Kamerbrief van minister van IenW
Milieu- en natuurorganisaties over akkoord
Vissersorganisaties over consulteren achterban
