Vijf gemeenten in de regio Utrecht hebben projecten opgezet waarbij de aanpak van wijken hand in hand gaat met klimaatadaptatie. Zij krijgen hiervoor een rijksbijdrage van ruim acht ton.
Laten we de noodzakelijke maatregelen in een aantal wijken meteen aangrijpen om deze wijken waterrobuust en klimaatbestendig in te richten. Dat is de gedachte achter vijf uitvoeringsprojecten van de gemeenten Houten, Nieuwegein, Stichtse Vecht, Utrecht en Zeist. Zij investeren in totaal ruim 36 miljoen euro in de aanpak van de wijken.
Het Rijk draagt 802.000 euro bij aan de klimaatadaptieve maatregelen. Dit bedrag komt vanuit het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie (DPRA). De bijdrage was eerder dit jaar al toegezegd en werd maandag formeel bekrachtigd met een bestuursovereenkomst, ondertekend door minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat en wethouders van de vijf gemeenten. De voorwaarde is dat de uitvoeringsprojecten uiterlijk in 2021 zijn gerealiseerd.
Verschillende typen wijken
Het gaat om verschillende typen wijken, vertelt Erwin Rebergen, strategisch beleidsadviseur stedelijk water en klimaatadaptatie bij de gemeente Utrecht. “Dat was een belangrijke reden om de subsidie te geven. De wijken die worden vernieuwd, vormen een soort staalkaart van de Nederlandse wijken. De stad Utrecht pakt Kanaleneiland en Overvecht van vlak na de oorlog aan, in Nieuwegein gaat het om een bloemkoolwijk uit de jaren zeventig en Houten richt zich op het centrumgebied. De historische dorpskern Kockengen in de gemeente Stichtse Vecht ligt in het veenweidegebied en Zeist knapt een straat met vrijstaande en geschakelde huizen op.”
Daarbij hoort volgens Rebergen steeds een verschillende aanpak voor klimaatadaptatie. “In het algemeen zijn de drie belangrijkste maatregelen om wateroverlast, droogte en hittestress tegen te gaan: regenwater de grond inkrijgen, bestaande riolering ontlasten en verharding eruit en groen erin. Maar klimaatadaptatie is maatwerk. Je moet de algemene oplossingen specifiek maken voor de situatie in een wijk.”
Problematiek anders
Rebergen noemt als voorbeeld het verschil tussen de projecten in Kockengen en Zeist. “In de dorpskern Kockengen zijn de maatregelen erg sterk gericht op het tegengaan van de zetting in het veenweidegebied. Een deel van de openbare ruimte moet helemaal worden gelift. De rijksbijdrage is bedoeld voor een monitoringssysteem met een aantal peilbuizen om de invloed van een nieuw drainerend riool op de grondwaterstand te onderzoeken. De problematiek in Zeist is wezenlijk anders. Hier kan het water heel goed in de bodem worden geïnfiltreerd.”
Achter het gemeentehuis in het centrum van Houten komt een innovatieve proeftuin. Daar worden verschillende soorten maatregelen tegen wateroverlast getoond, vertelt Rebergen. "Bewoners kunnen zo bekijken welke klimaatbestendige oplossingen er zijn en krijgen een idee van hoe een bepaalde herinrichting van een straat eruit komt te zien.”
Onderzoek naar lessen
Onderzoekers van het Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law en het Copernicus Institute for Sustainable Development van de Universiteit Utrecht voeren de komende anderhalf jaar onderzoek uit naar de uitvoeringsprojecten. Rebergen: “De bedoeling is om uit onze projecten lessen te trekken die ook voor de rest van het land toepasbaar zijn. Het gaat om vragen als: welke technieken werken wel en niet bij een bepaald type wijk? Wat zijn de effecten die je bij een wijktype kunt behalen?”
Behalve de vijf uitvoeringsprojecten gebeurt er op het gebied van klimaatadaptatie meer in de regio Utrecht. De provincie Utrecht, de veertien gemeenten, Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden en de veiligheidsregio hebben zich verenigd in de brede regionale samenwerking Water & Klimaat. “Wij zijn begonnen met het opstellen van een regionale adaptatiestrategie”, vertelt woordvoerder Heleen Röling van het samenwerkingsverband. “Vorig jaar hebben we stresstesten gedaan en nu vertalen we de klimaatadaptieve maatregelen door naar projecten.”
Andere gesteunde projecten
Er werden veertig aanvragen ingediend voor de extra rijkssubsidie voor klimaatadaptatie in 2019. Naast die van de regio Utrecht zijn nog twee aanvragen gehonoreerd. De gemeente Groningen krijgt 1,25 miljoen euro voor een project in de wijk Paddepoel. Hier wordt de aanleg van een warmtenet gecombineerd met klimaatadaptieve maatregelen als de buffering en infiltratie van regenwater.
Het grootste bedrag - 3 miljoen euro - is gegaan naar een gezamenlijk project van de gemeente Meerssen en Waterschap Limburg. Zij nemen diverse maatregelen om de wateroverlast in deze gemeente aan te pakken, zoals een grote waterberging. Bij extreme regenval heeft Meerssen nu steeds te kampen met een overstroming.
MEER INFORMATIE
Klimaatadaptatie in regio Utrecht
Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie
