De Lekdijk is veilig. Dat is de belangrijkste conclusie van het eindrapport dat Waterschap Rivierenland vandaag heeft gepubliceerd over het onderzoek naar de dijk. Ook is de dijk verkeersveilig en blijft voor afhandeling van schade maatwerk nodig. In een reflectie zegt het waterschap: "Bij de dijkversterking van de Lekdijk tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer is zeker niet alles goed gegaan."
Met het eindrapport zet het waterschap een punt achter jarenlang onderzoek naar de versterking van de dijk en de gevolgen daarvan. De versterking betrof het deel tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer over een lengte van ruim 10 kilometer, het zogeheten traject KiS.
In de periode 2014 tot 2018 is het werk uitgevoerd. Van de circa 10,7 km waterkering is 4,7 km versterkt met een steunberm aan de binnenzijde, 2,2 km is versterkt met een rivierwaartse versterking en 3,6 km door middel van constructies. Door de aanwezige lintbebouwing en slappe ondergrond was de versterkingsopgave complex. De dijkversterking KiS leidde in totaal dan ook tot 229 meldingen van schade.
Verkeerde technieken
Aanleiding voor het nu afgeronde jaren durende onderzoekstraject 'Nafase KiS', vormde het rapport ‘De Lekdijk is lek gestoken!’ uit 2021 van professor Stefan van Baars. In de kritische rapportage ging de onderzoeker in op de oorzaak van ernstige verzakkingen en scheurvorming in woningen achter de dijk. Van Baars trok de conclusie dat bij de dijkversterking verkeerde technieken waren toegepast, zoals diepwanden en boorpalen.
“Langs die palen zijn kieren ontstaan, waardoor er grondwater naar boven lekt vanuit de diepe zandlaag die in open verbinding staat met de Lek. Het gevolg is dat de omwonenden schade oplopen aan hun huis. Bovendien is de dijk niet meer veilig: hij is als het ware lekgeprikt en het achterland kan opbarsten omdat de hoge waterdruk van de Lek langs de boorpalen kan doordringen in zandlagen die tussen de klei- en veenlagen zitten ingesloten”, legde Van Baars in 2021 uit aan H2O.
Uiterst serieus
Het rapport van professor Van Baars over de Lekdijk was schrikken, schrijft het waterschap. “We hebben het rapport uiterst serieus genomen en in de periode van 2021 tot en met nu, diverse onderzoeken uitgevoerd en adviezen opgevraagd”, staat in het eindrapport. “Daarbij hadden we steeds voor ogen om alle inzichten te vertalen naar het juiste handelingsperspectief voor het waterschap.”
De aanvullende onderzoeken en adviezen hebben geleid tot drie hoofdconclusies, schrijft het waterschap: de Lekdijk is veilig, de Lekdijk is ook verkeersveilig en voor schade-afhandeling blijft maatwerk nodig.
De meeste meldingen van schades van woningen langs de Lekdijk zijn afgehandeld, laat het waterschap weten. Er resten er van de 229 nog 11. Deze maand worden de laatste schades aan het wegdek op de Lekdijk hersteld. Deze schades ontstonden door zetting van de dijk. Met de dijkversterking is geen verband gebleken, staat geschreven.
Lessen
In een reflectie op het proces trekt het waterschap de conclusie dat bij de dijkversterking van de Lekdijk tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer zeker niet alles is goed gegaan. "Het is waardevol dat externen ons hierop hebben gewezen. We hebben de kritiek ter harte genomen en hebben lessen getrokken. Dit betekent niet dat we het altijd met alle kritiek helemaal eens waren, maar hebben deze wel serieus genomen."
De conclusies die uit de onderzoeken naar voren komen, leiden tot een aantal acties, staat in het rapport. “Om een goede indruk te krijgen van de werkelijke belasting op de boorpalen als gevolg van kruip gaan we monitoren. Kruip is een langzaam proces, waardoor we een langjarig monitoringsprogramma moeten opstellen om de gevolgen van kruip zichtbaar te maken. Met de uitkomsten van deze monitoring brengen we in beeld wat de werkelijke optredende kruipvervorming is en de daarmee samenhangende vervorming van en de krachtwerking in de boorpalenwand.”
Ook gaat het waterschap bij volgende projecten de hoogte van de dijk monitoren. “Om een uitspraak te kunnen doen over de invloed van zetting op de hoogte van de dijk over langere termijn.” Deze monitoring heeft overigens enkel betrekking op de ‘groene dijk’, omdat hier sprake kan zijn van versnelde zetting, schrijft het waterschap.
Om de Lekdijk verkeersveilig te houden wordt een onderzoek gedaan naar de te verwachten zettingen. Voorts zal het schadebeleid worden verrijkt met de opgedane kennis en ervaringen van KiS. Dat wordt na 2 jaar geëvalueerd.
Op 15 november bespreekt het Algemeen Bestuur van Waterschap Rivierenland de rapportages en conclusies.
