Het kwelderareaal in de Waddenzee is in het afgelopen decennium geleidelijk aan weer toegenomen. De huidige status van de kwelders, die worden gezien als kosteneffectieve, duurzame en natuurvriendelijke kustverdediging, is volgens een aantal criteria goed. De opslibbing op de verschillende Waddenzeekwelders is voldoende om mee te groeien met de huidige zeespiegelstijging. Maar als de zeespiegelstijging versnelt, lopen kwelders het risico te verdrinken.
Dit staat in het deze week gepubliceerde onderzoeksrapport Lange-termijnontwikkeling van kwelders in de Waddenzee (1960-2018) van Wageningen Universiteit & Research. Het areaal groeit. Dit komt door natuurlijke uitbreiding van de kwelders op de Waddeneilanden naar het oosten, door aangroei van de vastelandskwelders en door enkele ontpolderingsprojecten langs de Friese kust.
De actuele status wordt ten behoeve van de beheerders van de kwelders beoordeeld aan de hand van vier functie-eisen die zijn opgesteld door Rijkswaterstaat. Kijkend naar deze eisen zeggen de onderzoekers dat de areaalomvang van de kwelders goed is en dat daarmee aan de instandhoudingsdoelstelling wordt voldaan. Maar over de kwaliteit van de kwelders zijn zorgen. “Autonome successie op de Waddeneilanden en een toename van lage kwelder met pioniersoorten langs de vastelandskust duiden op een (toekomstige) afname van kwaliteit.”
Een vierde eis, het ontstaan van waterplassen en kale plekken op de kwelder, konden de onderzoekers onvoldoende beoordelen. Daarvoor is nader overleg nodig met beheerders en gebruikers van kwelders, aldus een van de aanbevelingen.
Kwelders in het Nederlandse deel van de Waddenzee gebaseerd op de VEGWAD- vegetatiekarteringen 2010-2017 | Bron WUR
Verdrinken
De kwelders in de Waddenzee hogen gemiddeld met enkele millimeters (Waddeneilanden) tot enkele centimeters (vastelandskust) per jaar op en kunnen meegroeien met de huidige zeespiegelstijging, aldus het onderzoek. Als deze stijging versnelt, dan zullen mogelijk niet alle kwelders kunnen meegroeien en zullen ze ‘verdrinken’. “Eilandkwelders met een lage sedimentatiesnelheid, kwelders waar bodemdaling plaatsvindt en de landinwaarts gelegen kwelderdelen die ver van de sedimentbron verwijderd liggen, zullen de grootste risico’s lopen”, staat in het onderzoeksrapport.
Het risico als gevolg van de zeespiegelstijging is evident in de kustverdediging. Door kwelders in te zetten als onderdeel van de kustverdediging zijn er minder hoge en brede dijken nodig, wat meer ruimte voor de natuur met zich meebrengt. Om de effecten van klimaatverandering op kwelders te kunnen voorspellen is langlopende monitoring nodig, aldus de onderzoekers. Ze raden dan ook verder onderzoek naar klimaatadaptatie van kwelders in relatie tot zeespiegelstijging aan.
Kwelders herbergen een unieke flora en fauna en leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit van Nederland, schrijven de WUR-onerzoekers. Er komen veel karakteristieke plantensoorten voor, zoals langarige zeekraal, kortarige zeekraal en zulte, die zich kunnen vestigen in zoute en doorgaans anoxische bodems.
Door hun ligging zijn kwelders ook belangrijke rust-, broed- en foerageergebieden voor veel verschillende kustvogels en kwelder-specifieke ongewervelden. Naast een bijdrage aan de biodiversiteit kunnen kwelders nog andere belangrijke ecosysteemdiensten leveren, zoals kustverdediging, koolstofopslag en zware-metalenfiltering. Daarnaast zijn ze een kraamkamer voor vissen.
MEER INFORMATIE
WUR-onderzoeksrapport (pdf): Lange-termijnontwikkeling van kwelders in de Waddenzee (1960-2018)
Dat was het begin van meerdere projecten in Dordrecht. Onlangs zijn nog populieren van zo,n 125 jaar oud gesnoeid om duurzaam te behouden die langs het riviertje het Wantij staan. De eerder voorgenomen kap van vele andere, 80 jaar oude bomen, werd voorkomen. Vorig jaar werd een artikel geplaatst in Trouw waarop reacties zijn gekomen uit meerdere steden.
Inmiddels zijn bewoners uit Den Haag, Rotterdam en Amsterdam zich in gaan zetten voor behoud populieren in hun omgeving. Op het blog https://blog.hetwantij.com/ vindt u meer via zoekfunctie "populieren".
Het blog wordt binnenkort geactualiseerd met de nieuwe informatie en rapporten. Graag zien we dat ook deze populieren langs de Maas een kans krijgen duurzaam oud te worden!
Secretaris Cor Goosen