Het is technisch mogelijk om PFAS volledig uit ons water te halen, betoogt Fajer Mushtaq, ceo en medeoprichter van Oxyle, een Zwitserse startup die de strijd aangaat met PFAS. De grootschalige toepassing van deze technieken stagneert evenwel, voornamelijk door hoge kosten van infrastructuuraanpassingen en gebrek aan financiële en beleidsmatige ondersteuning, aldus Mushtaq. Daarom is internationale samenwerking essentieel om kennis, regelgeving en investeringen te delen. "PFAS-vervuiling is een grensoverschrijdend probleem dat grensoverschrijdende oplossingen vereist."
door Fajer Mushtaq
Fajer MushtaqVorige maand stuurde de Unie van Waterschappen namens de Nederlandse waterschappen een brandbrief naar minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat. In de brief roepen de waterschappen op tot krachtiger optreden om de aanwezigheid en verspreiding van PFAS in het milieu aan te pakken en pleiten ze voor een volledig verbod op deze stoffen. Ze doen concrete voorstellen en dringen er bij de overheid op aan om daadkrachtiger op te treden in de aanpak van PFAS.
Om dit probleem effectief op te lossen, moeten we de volledige complexiteit ervan erkennen. Om PFAS-vervuiling te stoppen, is een alomvattende aanpak nodig: een aanpak die het elimineren van niet-essentiële PFAS-toepassingen combineert met het voorkomen van verdere vervuiling tijdens de transitie en het opruimen van de oude vervuiling die ons milieu al belast. Zonder een meer holistische en meer gezamenlijke strategie zullen PFAS onze wateren, bodems en ecosystemen blijven binnendringen, wat op de lange termijn risico's voor de volksgezondheid en het milieu oplevert.
Het probleem met PFAS
PFAS, vaak bekend als ‘forever chemicals’, vormen een groep van 13.000 chemicaliën die zijn ontwikkeld vanwege hun uitzonderlijke duurzaamheid en weerstand tegen afbraak. Deze eigenschappen maken ze geschikt voor uiteenlopende toepassingen, zoals waterafstotende kleding, antiaanbakpannen, industriële processen en blusschuimen.
Juist deze weerstand tegen afbraak zorgt er echter voor dat PFAS zich zeer hardnekkig in het milieu handhaven. Ze hopen zich op in water, bodem en levende organismen en belasten ecosystemen gedurende hun hele levenscyclus: van productie en gebruik tot afvalverwerking. Dit heeft verstrekkende gevolgen, want PFAS vormen niet alleen een bedreiging voor ecosystemen, maar brengen ook serieuze gezondheidsrisico's met zich mee, zoals kanker, leverschade en verminderde vruchtbaarheid.
De Nederlandse waterschappen hebben dan ook gelijk. PFAS bij de bron aanpakken is de meest effectieve en duurzame weg vooruit. Dit zou betekenen dat alle niet-essentiële toepassingen van PFAS worden verboden om onnodige emissies te elimineren voordat ze ons milieu bereiken.
Ten tweede moeten industrieën worden uitgerust en gestimuleerd om vervuiling bij de bron te voorkomen. Veel PFAS-lozingen zijn het gevolg van slecht afvalwaterbeheer. Het aanpakken van de PFAS-crisis houdt hier echter niet op. Wereldwijd worden tienduizenden locaties al belast met historische verontreiniging. Het voorkomen van nieuwe PFAS-emissies bij de bron, terwijl oude vervuiling wordt opgeruimd, vereist innovatieve, effectieve oplossingen die deze uitdaging op grote schaal kunnen aanpakken.
Innovatie biedt een uitweg
Tegenwoordig is de behandeling van PFAS-verontreiniging nog steeds vaak afhankelijk van tijdelijke oplossingen. Conventionele waterbehandelingsmethoden, zoals actieve kool en ionenuitwisselingsharsen, verwijderen PFAS, maar breken ze niet volledig af. In plaats daarvan genereren ze secundair afval dat doorgaans wordt verbrand of naar stortplaatsen wordt gestuurd.
Dit proces zorgt ervoor dat PFAS opnieuw in het milieu terechtkomen via luchtemissies of uitloging, waardoor hun verspreiding voortduurt. Dit onderstreept de dringende behoefte aan een fundamenteel andere aanpak, een aanpak die technologische innovatie combineert met grootschalige samenwerking.
Gelukkig bieden recente ontwikkelingen in technologieën voor de vernietiging van PFAS hoop. Steeds vaker zien we innovaties die PFAS daadwerkelijk kunnen vernietigen in plaats van ze alleen te beheersen. Voorbeelden hiervan zijn elektrochemische oxidatie, waarbij elektrische stromen worden gebruikt om reactieve stoffen te creëren die verontreinigingen in water afbreken, en superkritische wateroxidatie, waarbij hoge temperatuur en druk PFAS in water oplossen en ze omzetten in onschadelijke bijproducten.
De barrière van opschaling
Het opschalen van deze PFAS-vernietigingstechnologieën vereist het overwinnen van verschillende belangrijke uitdagingen: implementatie, kosten en acceptatie door de markt.
Het aanpassen van bestaande faciliteiten kan dure upgrades en operationele aanpassingen vereisen, waardoor acceptatie een logistieke en financiële horde wordt. Oplossingen moeten modulair zijn, eenvoudig te integreren en ontworpen om naadloos te werken binnen de bestaande infrastructuur om deze barrières te verlagen.
Kosten blijven een andere kritische factor. Veel vernietigingstechnologieën vereisen hoge energie-inputs, waardoor ze duur zijn om op schaal te gebruiken. Om acceptatie te stimuleren, moeten oplossingen een balans vinden tussen technische effectiviteit en economische levensvatbaarheid, zodat ze zowel toegankelijk als impactvol zijn.
Tot slot is acceptatie door de markt afhankelijk van het opbouwen van vertrouwen en bewustzijn. Industrieën die gewend zijn aan op inperking gebaseerde methoden, hebben duidelijk bewijs nodig van de lange termijn ecologische en financiële waarde van vernietigingstechnologieën. Onafhankelijke validaties en praktijkcases zullen essentieel zijn om aarzeling te overwinnen en de voordelen van permanente PFAS-eliminatie aan te tonen.
Wereldwijde inspanning voor een wereldwijde uitdaging
Kortom, het aanpakken van PFAS-verontreiniging vereist meer dan het erkennen van het probleem: het vereist onmiddellijke, gecoördineerde actie. Het versterken van de samenwerking tussen overheden, bedrijven, vernieuwers, burgers en onderzoeksinstellingen wereldwijd is essentieel om PFAS-verontreiniging effectief aan te pakken en een duurzame oplossing te bieden voor toekomstige generaties.
Fajer Mushtaq is ceo & medeoprichter van Oxyle, een spin-off van het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie (ETH Zürich). De missie van Oxyle is herstellen en beschermen van waterbronnen tegen microverontreinigingen zoals PFAS
