Aanleg vismigratierivier kampt met tegenslag, maar gaat wel door

De aanleg van de vismigratierivier bij de Afsluitdijk is in volle gang, maar het is nog onzeker of het project tijdig kan worden opgeleverd. Verschillende factoren zorgen voor vertraging en mogelijk vallen ook de kosten hoger uit. De provincie Fryslân, die opdrachtgever is, houdt vooralsnog vast aan de huidige planning.

Sinds 2019 wordt bij Kornwerderzand gewerkt aan de eerste vismigratierivier ter wereld, die het mogelijk maakt dat vissen van het IJsselmeer naar de Waddenzee kunnen zwemmen en andersom. De Afsluitdijk vormde voor hen negentig jaar lang een keiharde barrière. 

Eind 2025 zou de aanleg klaar moeten zijn, maar volgens Omrop Fryslân loopt het project twee jaar vertraging op. Ook zou het 10 miljoen euro extra gaan kosten, bovenop het huidige budget van 60 miljoen euro. 

Een van de oorzaken van de vertraging is dat de passage tegelijk met de versterking van de Afsluitdijk wordt aangelegd. Die combinatie pakte niet altijd even goed uit. Daarnaast hebben de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne geleid tot stagnatie en tot extra kosten.

Verzilting
Ook de wens om zoveel mogelijk circulair te werken helpt niet altijd om voortgang te maken. Zo is er zand nodig om de kilometerslange zigzaggende getijdenrivier aan te leggen. Dat moest komen uit de vaargeul tussen de sluis bij Kornwerderzand en Urk, die verdiept zou worden.  

Die verdieping is echter voorlopig in de ijskast gezet, omdat Rijkswaterstaat eerst extra onderzoek wil doen naar de mogelijke verzilting van het IJsselmeer. Daarom wordt nu gekeken naar andere mogelijkheden om aan zand te komen. 

De provincie Fryslân erkent dat er sprake is van kostenstijgingen door genoemde factoren, maar gaat er volgens een woordvoerder vooralsnog wel van uit dat de vismigratierivier eind 2025 in gebruik wordt genomen. Dat is al twee jaar later dan oorspronkelijk de bedoeling was, legt hij uit. "Die vertraging is dus eigenlijk oud nieuws."

Deelgebieden
Het project wordt in verschillende ‘deelgebieden’ aangelegd. De doorgang onder de dijk is klaar en vissen kunnen al beperkt door de sluizen heen en weer. Op dit moment wordt met aannemer Boskalis overlegd over het laatste nog aan te leggen gebied, het riviergedeelte aan de IJsselmeerzijde.  

"De al gerealiseerde delen zijn steeds binnen het beschikbare budget gerealiseerd", aldus de provincie. "Pas als we het voorbereidingsproces van het laatste deelgebied hebben afgerond, kunnen we concluderen of we ook het laatste gebied binnen het gereserveerde budget kunnen realiseren. Daar kunnen wij op dit moment nog niet op vooruitlopen."

Volgens Omrop Fryslân worden op het provinciehuis verschillende opties onderzocht, zoals een extra potje om de originele plannen af te kunnen maken of een bezuiniging op het ontwerp. De rivier zelf, die bedoeld is om de waterstroom te vertragen, zou dan mogelijk in een later stadium alsnog aangelegd kunnen worden.