In het merendeel van het Twentekanaal liggen de concentraties van de giftige stof hexachloorcyclohexaan (HCH) inmiddels onder de norm. Waterschap Vechtstromen heeft daarom hier weer inlaten opengezet.
Zij waren ruim twee maanden geleden dichtgegaan. Half juni zijn alle inlaten gesloten nadat Rijkswaterstaat en de gemeente Hengelo verhoogde concentraties HCH in het Twentekanaal maten. Door het afsluiten van de beken die met water uit het kanaal worden gevoed, voorkwam Vechtstromen dat de verontreiniging zich landinwaarts verspreidde.
De maatregel leverde toen amper problemen op, omdat er voldoende neerslag viel. Daardoor werd een groot deel van het achterliggende gebied al voorzien van schoon water.
Kanaal sinds eind juli doorgespoeld
Rijkswaterstaat startte eind juli met het doorspoelen van het Twentekanaal, om het met HCH vervuilde water te verdunnen. Het water wordt sindsdien gecontroleerd afgevoerd naar het IJsselmeer. Dat gaat via Kanaal Almelo-De Haandrik en de Vecht.
De verdunningsmaatregel die nog van kracht is, werpt volgens een toelichting van Vechtstromen zijn vruchten af. “Metingen laten zien dat ondertussen ook in het merendeel van het Twentekanaal de concentraties HCH onder de norm liggen. In die delen van het Twentekanaal kunnen de inlaten weer open.” Deze norm is 0,02 microgram HCH per liter.
Inlaten open bij watervraag
Vechtstromen heeft daarom de inlaten van het Twentekanaal weer opengezet, nadat dit vorige week al was gebeurd bij Kanaal Almelo-De Haandrik. Het komt nu ook goed uit want het is al een tijdje vrij droog in het gebied.
Het waterschap laat weten alleen inlaten te openen als er daadwerkelijk een watervraag is. “Dit doen we om de doorstroming in het watersysteem vanuit het Twentekanaal richting het IJsselmeer zo goed mogelijk op gang te houden. We blijven de situatie nauwgezet monitoren.”
Nog één inlaat dicht
Een van de inlaten blijft dicht. Het betreft het deel van het Twentekanaal tussen de sluis in Delden en de sluis in Hengelo. Daar wordt het water niet verdund en afgevoerd.
Vechtstromen haalt hier op één locatie water uit het kanaal via een inlaat tussen Delden en de A35. “Deze voorziet een deel van het landelijk gebied tussen Almelo, Delden en Hengelo van water. De inlaat blijft dicht zolang de concentratie HCH in dit deel van het kanaal te hoog is.”
Zeer zorgwekkende stof
Hexachloorcyclohexaan geldt als een zeer zorgwekkende stof. De bron van de vervuiling is naar alle waarschijnlijkheid het terrein in Hengelo waar vroeger Stork Chemie was gevestigd. Daarvan werd direct al uitgegaan en is vorige week bevestigd door de gemeente Hengelo na onderzoek.
Stork produceerde op het fabrieksterrein gedurende een aantal jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog het ongediertebestrijdingsmiddel Lindaan. HCH is daarvan een werkzaam bestanddeel. De stof kwam vrij en werd niet alleen op het terrein zelf maar ook in de omgeving gedumpt.
Lindaan is erg toxisch voor waterorganismen. Het is sinds 2009 verboden om de insecticide te produceren en te gebruiken. In Hengelo werd de productie in 1952 gestaakt, maar na meer dan 70 jaar wordt nog altijd HCH in de bodem aangetroffen op verschillende plaatsen in de omgeving.
Oorzaak van verhoging nog onbekend
HCH belandt via het grondwater in het Twentekanaal, normaal gesproken in een lage concentratie. Door een nog onbekende oorzaak is nu een verhoogde concentratie HCH terechtgekomen in het kanaal, geeft de gemeente Hengelo aan. Op dit moment wordt daarnaar onderzoek gedaan. Voor omwonenden is er geen gezondheidsgevaar, al adviseren Rijkswaterstaat en de betrokken gemeenten wel om geen vis uit het Twentekanaal te eten.
Bij het onderzoek werkt de gemeente Hengelo samen met Rijkswaterstaat, de waterschappen Vechtstromen, Rijn en IJssel en Drents Overijsselse Delta, het drinkwaterbedrijf Vitens en provincie Overijssel. Als de oorzaak bekend is, kunnen er maatregelen worden genomen. Over eventuele aansprakelijkheid kan de gemeente daarom nog niets zeggen.
