Voor het realiseren van een klimaatbestendige kust zijn samenwerkingsverbanden cruciaal voor São Tomé en Príncipe. Kennisinstituut Deltares werkte er het afgelopen decennium aan oplossingen om het effect van klimaatverandering tegen te gaan. “Dankzij lokale samenwerkingen en het delen van innovatieve kennis hebben we belangrijke stappen gezet”, zegt Alessio Giardino, coastal engineer bij Deltares.
door Rens Nijholt
São Tomé en Príncipe zijn gelegen aan de westkust van Afrika, bestaan uit meerdere eilanden en tellen zo’n 215.000 inwoners. Pas in 1975 werd het land onafhankelijk verklaard van Portugal. Als gevolg verhuisden veel Santomezen, die tot dan verplicht waren om te wonen en werken op de plantages in de binnenlanden, naar de kust en begonnen een nieuw bestaan als visser. Op veel plekken aan de kustlijn ontstonden dorpen. Dorpen die steeds groter werden, zonder dat er rekening werd gehouden met ruimtelijke ordeningsaspecten en handhaving op bestaande regelgeving. Bovendien was er geen aandacht voor de effecten van overstromingen of een stijgende zeespiegel.
In de afgelopen tien jaar werkte Deltares op de eilanden nauw samen met verschillende organisaties, waaronder MOPIRNA (ministerie van Openbare Werken, Infrastructuur, Natuurlijke Hulpbronnen en Milieu), lokale gemeenschappen, IHE en CDR International om risico's en adaptatiemaatregelen op meerdere locaties in São Tomé en Príncipe te kwantificeren. In de dorpen Ribeira Afonso, Santa Catarina, Malanza, Iô Grande, Praia Melão, Pantufo, Praia Lochinga-Gambôa-Cruz, Micoló en Praia Abade was de noodzaak het grootst. “Dat zijn de meest kwetsbare dorpen op de eilanden en daar lag onze focus. Om het mogelijke effect van klimaatverandering te beperken, keken we per dorp wat er gedaan kon worden”, vertelt Giardino.
Maatwerk
Alessio GiardinoEerste stap hierin was het inwinnen van veldgegevens en het verzamelen van beschikbare data. “We moesten met mogelijke oplossingen komen. Elk dorp wordt beïnvloed door verschillende gevaren. Tevens zijn de economische activiteiten en de sociale structuur van ieder dorp anders. Er komt maatwerk bij kijken.” Veel kustgemeenschappen worden getroffen door overstromingen als gevolg van extreme stormvloeden en golven, rivieren die buiten hun oevers treden, aardverschuivingen door hevige regenval en afkalving van het strand.
Daarom was het belangrijk om bij alle projecten de lokale gemeenschap te betrekken, legt Giardino uit. “We hebben veel locals geïnterviewd om de problemen bij de bevolking in beeld te krijgen. Vervolgens keken we naar oplossingen die de bevolking graag zou zien. Want we kunnen veel oplossingen bedenken maar als de community er niks aan heeft, heeft het weinig zin. Je kunt bijvoorbeeld een dijk aanleggen, maar als de vissers de zee niet kunnen bereiken of hun kleding niet kunnen wassen, roept dat weerstand op. We proberen altijd oplossingen te bieden die het dagelijks leven van de bevolking verbetert.”
Inmeting in overleg met de lokale bevolkingMet behulp van modellen als Delft3D, XBeach, WFlow, SFINCS en FIAT bracht Deltares verschillende gevaren- en klimaatveranderingsscenario's en de effectiviteit van mogelijke adaptatiemaatregelen in kaart. De bevindingen werden samengevoegd met de interviews met de lokale bevolking. Dit leidde tot veel kleinschalige oplossingen, zoals het herstel van strand, herbeplanting, aanleg van kano-schuilplaatsen, maar ook het plaatselijk baggeren van rivieren en het realiseren van kleine havenconstructies. “Omdat we er al lang zitten zien we de progressie die het land boekt als we een bezoek brengen aan de eilanden. Persoonlijk vind ik dat erg mooi om te zien. Er was ook veel aandacht voor het gebruik van natuurlijke oplossingen - tevens één van onze speerpunten.”
Wereldbank
Onlangs rondde Giardino zijn laatste project af in São Tomé en Príncipe. “De samenwerkingen met de lokale overheid, gemeenschappen en de Wereldbank zijn al jaren zeer prettig. En ik geloof dat deze samenwerkingen gemeenschappelijke voordelen opleveren. We kunnen leren van de problemen van São Tomé en Príncipe en tegelijkertijd methoden en hulpmiddelen ontwikkelen die deze problemen aanpakken. Vervolgens delen we de data en tools met de lokale overheid, zodat zij deze kunnen gebruiken voor toekomstige planning en ontwikkeling. Deze langdurige samenwerking is de basis om duurzame oplossingen tegen klimaatverandering realiseren.”
MEER ARTIKELEN WATERWERK WERELDWIJD
Digitalisering verandert internationale projecten
Integrale aanpak klimaatadaptatie in kwetsbare deltastad Guayaquil
Project Bayawan: veilig kraanwater voor 13.500 mensen
Project Maji: ‘We schrijven een goed voorstel, hebben €300.000 nodig, maar dan staan er ook 34 werkende installaties’
‘Nederland is wereldwijd gidsland op gebied van drinkwater’
Mobiele unit BlueElephant zuivert afvalwater in Palestijnse Gebieden
'Afvalwater dat in sloppenwijken tussen de huisjes doorloopt is mensonterend'
Weersextremen worden extremer: alle zeilen moeten worden bijgezet
