Op 1 januari 2019 kwam 11.000 kilo aan plastic korrels in zee toen containerschip de MSC Zoe een deel van haar lading verloor. Onderzoek van Wageningen Marine Research en het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) laat zien dat de ramp geen gevolgen had voor de natuur in de Waddenzee.
Ten noorden van de Waddenzee kwamen na het ongeluk veel microplastics in zee terecht. Het ging daarbij om polyethyleen-pellets met een grootte van circa 4 millimeter en ruim 11.000 kilo polystyreen-korrels met een grootte van 0,7 millimeter.
De pellets bleven drijven en spoelden grotendeels aan op de stranden van de Waddeneilanden en de Waddenkust van Friesland en Groningen. Volgens modelberekeningen van het NIOZ zijn de polystyreen-korrels waarschijnlijk met de stroom meegevoerd naar de oostelijke, lees Duitse of Deense, Waddenzee of naar de Noordzee. Het NIOZ nam ook monsters in de Nederlandse Waddenzee. Daaruit bleek dat er daar niet meer dan 10 korrels per m2 aanwezig zijn.
Edwin Foekema“En dat is veel minder dan de hoeveelheid die eventueel schade aan schelpdieren of bodemvissen zou kunnen zorgen,” zegt Edwin Foekema. Bij Wageningen Marine Research onderzoekt hij de ecologische effecten van verontreinigingen en microplastics in het milieu. Voor dit onderzoek, dat in opdracht van Rijkswaterstaat werd verricht, imiteerde hij in dertig speciale zoutwatervijvers van vijf kubieke meter het ecosysteem van de Waddenzee.
Zoutwatervijvers
“In de vijvers hebben we plastic korrels, met dezelfde samenstelling als die bij de ramp met de MSC Zoe in zee terechtkwamen, verschillend gedoseerd,” vertelt Foekema. Pas bij een hoge concentratie microplastics werden er enkele effecten gevonden, bijvoorbeeld op het gewicht van schelpdieren en vissen. “Die effecten, die sowieso heel erg beperkt waren, zagen we pas in de vijvers waar ruim 3000 polystyreen-korrels per vierkante meter werden uitgestrooid. Bij 300 korrels per vierkante meter vonden we bijvoorbeeld nog geen enkel effect.”
Foekema was niet verbaasd over deze bevindingen. “Plastics hebben geen goede naam, maar in de praktijk blijkt vaak dat een plastic korreltje voor een dier gewoon een ander moeilijk te verteren stukje voedsel is.” Verrast was Foekema wel dat er uit monsters bleek dat zo weinig korrels in de Nederlandse Waddenzee zijn teruggevonden. “Uit wetenschappelijk oogpunt zou het interessant zijn om te kijken of er in de Deense of Duitse Waddenzee grotere concentraties korrels te vinden zijn. Maar die concentraties zullen waarschijnlijk nog steeds niet in de buurt komen van een hoeveelheid die schade veroorzaakt.”
Bodemvissen
Omdat de onderzoekers ervanuit gingen dat de korrels direct naar de bodem zouden zinken, werd de test gedaan met bodemvissen en niet met pelagische vissen. “In de praktijk zie je dat er ook korrels door het water zweven. Het zou theoretisch kunnen dat andere soorten vissen meer moeite hebben met die plastics. Daar spreekt tegen dat er geen meldingen zijn geweest van opvallende vissterfte, ook niet van vogels die op de kwelders of langs de vloedlijn foerageren trouwens.”
Als deel van het onderzoek is bij Wageningen Marine Research ook het maagdarmkanaal van vissen, vogels, bruinvissen en zeehonden bekeken. “De microplastics die daarbij zijn gevonden, vallen niet te linken aan de MSC Zoe. Daarom denk ik dat we kunnen zeggen: deze ramp had niet mogen gebeuren, maar heeft gelukkig geen grote schade toegebracht aan de natuur. Dat neemt natuurlijk niet weg dat plastics niet in het milieu thuishoren en dat het onze plicht is dat te voorkomen.”
