Als eerste waterschap in Nederland bouwt het Hoogheemraadschap van Rijnland een installatie die medicijnresten uit afvalwater verwijdert met actief poederkool (PACAS). Dat gebeurt op de awzi Leiden Noord, een van de landelijke ‘hotspots’ met verontreinigd water.
Thea FierensDeze week is de eerste paal de grond ingegaan, in augustus moet de installatie ‘full scale’ draaien. “Een prachtig moment” noemt hoogheemraad Thea Fierens het begin van de bouw. "Medicijnresten en andere microverontreinigingen zoals microplastics moeten echt uit het water. Dat vinden wij gigabelangrijk: de impact is zo groot."
Ze wijst op de vele plassen in het gebied rond de afvalwaterzuiveringsinstallatie Leiden Noord, waar mensen zwemmen, maar ook op de gevolgen voor bijvoorbeeld vissen. "Zij gaan aan de Prozac die wij in de wc uitplassen en worden daar depressief van."
Het gaat veelal om lage concentraties stoffen die moeilijk te verwijderen zijn. Tien jaar geleden heeft Rijnland al onderzoek gedaan naar een extra zuiveringsstap met ozon, maar dat was toen nog niet haalbaar, vertelt strategisch beleidsadviseur Paul Versteeg.
Zwitserland
Sindsdien zijn de verschillende technieken, andere door STOWA, verder ontwikkeld. Zo is enkele jaren geleden in het kader van het project Schone Maaswaterketen een succesvolle praktijkproef met poederkool gehouden op de rioolwaterzuivering Papendrecht van waterschap Rivierenland. In de Nerada-installatie in Simpelveld draait nog een proef.
Ook heeft de rijksoverheid de Ketenaanpak Medicijnresten uit Water opgezet. Daarin wordt samen met de water- en zorgsector naar oplossingen gezocht. Waterschap De Stichtse Rijnlanden begint dit voorjaar op de rwzi Houten met de bouw van de eerste ozoninstallatie van Nederland, die eind dit jaar gereed moet zijn.
Na een bezoek aan Zwitserland, waar sinds juni 2019 een PACAS-installatie draait, heeft Rijnland ervoor gekozen om met deze techniek aan de slag te gaan. Bij PACAS (powdered activated carbon in activated sludge, ofwel poederkooldosering in actiefslib) worden de microverontreinigingen geabsorbeerd, legt projectleider Freek Opraus uit. Het resterende slib wordt verbrand. "De andere technieken breken de medicijnen af in kleine stukjes. Er blijft dan dus altijd iets over."
Bewustwording
Een ander argument zijn de kosten. Die bedragen per kuub 5 tot 7 cent bovenop de normale zuiveringskosten van 50 tot 60 cent, en dat is volgens adviseur Versteeg goedkoper dan ozon. De installatie in Leiden Noord, die gebouwd wordt door ABS, Nijhuis en Witteveen+Bos, kan maximaal 2000 kuub per uur verwerken.
Rijnland maakt gebruik van een subsidieregeling van het Rijk voor de bouw en de exploitatie in de komende tien jaar. Daarvoor is wel een rendement van 70 tot 80 procent vereist. De totale kosten bedragen 3,8 miljoen euro. In die tien jaar moet duidelijk worden wat het beste werkt en wat de precieze kosten zijn, zodat andere waterschappen daar van kunnen leren.
Daarnaast werkt Rijnland voortdurend aan bewustwording, die moet voorkomen dat ongewenste stoffen in het riool belanden. "Gedragsverandering is nodig", stelt heemraad Fierens. "Daarom zijn we in gesprek met bijvoorbeeld ziekenhuizen, zorginstellingen, apothekers en huisartsen en denken we na over een publiekscampagne. Want veel mensen weten niet dat de tandpasta waarmee zij hun tanden poetsen en de make-up die zij gebruiken ook microplastics bevat."
MEER INFORMATIE
Nieuwsbericht Rijnland
H2O-bericht: Bouwteam voor ozoninstallatie op rwzi Houten aan de slag
H2O-bericht: Poederkool verwijdert medicijnresten efficiënt
