Jaarlijks steken de waterschappen tientallen miljoenen in de monitoring van de waterkwaliteit. Maatregelen om die kwaliteit te verbeteren, vragen veel investeringen. Ondanks deze inspanningen worden in Nederland de doelen niet gehaald. Dat rechtvaardigt volgens Stowa de ontwikkeling van een nieuw beoordelingssysteem.
Twintig jaar geleden zijn de meetlatten KaderRichtlijn Water ontwikkeld. “Deze meetlatten zijn beschrijvend”, zegt Bas van der Wal van Stowa. “Iedere zes jaar wordt er aan de Europese Commissie gerapporteerd over de kwaliteit van het water, maar bij die rapportage wordt niet ingegaan op de diagnose, op de vraag ‘waarom de waterkwaliteit is zoals hij is?’ Vanuit Stowa willen we dat veranderen door een nieuwe ecologische beoordelingssystematiek te ontwikkelen.”
In deze nieuwe systematiek wil Van der Wal de kennis over monitoring die de afgelopen jaren is opgedaan en de nieuwe technieken, die zijn ontwikkeld, integreren. “Het is na twintig jaar tijd voor iets nieuws. Wat mij betreft is er behoefte aan een moderne systematiek, dus met inachtneming van nieuwe inzichten uit bijvoorbeeld de Kennisimpuls Waterkwaliteit en met gebruik van dna- en sensortechnieken, die echt iets zeggen over de toestand van het water, en daarnaast de brug slaat van het waterbeheer naar het natuurbeheer.”
Esperanto
Want volgens Van der Wal toont de huidige analyse van de waterkwaliteit wel aan dat de waterkwaliteitsdoelen niet behaald zullen worden als er niet ook meer aandacht komt voor de effecten van terreinbeheer en grondgebruik op de waterkwaliteit. Organismen en biodiversiteit hebben natuurlijk geen boodschap aan het gescheiden beleid bij het beheer van water en van de droge bodem. Daarom willen we met deze systematiek ook de verbinding maken met terreinbeheerders. Dat betekent dat we tot een gemeenschappelijke taal, een Esperanto, willen komen en dit systeem samen met terreinbeheerders verder willen ontwikkelen.”
Maar de initiatiefnemer van de nieuwe systematiek wil meer verbindingen leggen met zijn project. Hij zoekt ook de connectie met de chemische kwaliteitsmetingen die onderdeel vormen van de KRW-rapportage. “Ook hiervoor geldt dat er nu gescheiden gerapporteerd wordt, maar dat het uiteindelijk zou moeten gaan om het monitoren van de kwaliteit van het ecosysteem van het water, die bepaald wordt door het samenspel van biologie en chemie. De ecotoxicologie vormt hier een brug”
Draagvlak
De systematiek is bedoeld voor beleidsmakers in Brussel, Den Haag en bij de diverse waterschappen, voor landbouwers en natuurbeheerders en uiteindelijk ook voor niet-specialisten. “Ook zij krijgen, op het land en in het water, te maken met de maatregelen die uiteindelijk nodig zijn om de waterkwaliteit op orde te brengen. Want de ambitie van het waterkwaliteitsbeheer verandert niet door het introduceren van een nieuw beoordelingssysteem. Om draagvlak voor die maatregelen te creëren, is het allereerst nodig dat iedereen begrijpt waarom het belangrijk is dat de kwaliteit verbetert. Daarom willen we heel toegankelijk communiceren, niet alleen naar de experts, maar juist ook naar de bredere buitenwereld.”
Van der Wal hoopt zijn systematiek in 2024 in een beta-versie af te hebben, zodat het twee jaar parallel kan draaien aan de KWR-monitoring. In 2027 loopt de huidige Kaderrichtlijn Water af. “Dan willen we het systeem operationeel hebben. Vanuit Stowa, en met ondersteuning van wetenschappelijke partners aan binnen- en buitenlandse universiteiten, zetten we daarom een team op om deze doelen te verwezenlijken.”
