Huiseigenaren zijn niet goed op de hoogte van hun eigen verantwoordelijkheid als het er om gaat waterschade te beperken. Ze verwachten meer van overheden dan wettelijk is geregeld. Dat blijkt uit promotieonderzoek van planologe Karin Snel (Universiteit Utrecht).
Huiseigenaren in overstromingsrisicogebieden hebben de afgelopen jaren een steeds grotere rol gekregen bij het beperken van waterschade na overstromingen. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen terrein en worden aangemoedigd hun tuinen te vergroenen of groene daken aan te leggen. Nog maar enkele decennia geleden lag de verantwoordelijkheid met name bij de overheid. Dat dit beleid is veranderd, is bij veel huiseigenaren nog niet voldoende bekend.
Karin SnelPlanologe Karin Snel, die in november promoveert aan de Universiteit Utrecht, onderzocht in drie overstromingsrisicogebieden (Zwolle, Dordrecht en Venlo) in Nederland en drie locaties in Engeland hoe de bewoners daar hun eigen verantwoordelijkheid zagen als het gaat om het beperken van waterschade. Ook vroeg ze hen wat ze van de verschillende overheden en verzekeraars verwachten.
Verwachtingspatroon
“De parallel tussen Engeland en Nederland is dat de bewoners meer van de overheden verwachten dan wettelijk eigenlijk geregeld is”, vertelt Snel. “In Engeland is de rol van de verzekeraars veel groter. Dat speelt bij ons minder. In Nederland zie je dat bewoners denken: ‘ik betaal waterschapsbelasting, daarmee voldoe ik wel aan mijn verantwoordelijkheid.’ Maar dat is niet zo. Ook zie je dat ze de rol van de gemeenten overschatten. Die zijn weliswaar verantwoordelijk voor riool en putten, maar zijn niet verplicht om een rioolsysteem te onderhouden dat piekwaterval aan zou moeten kunnen.”
Dit geeft volgens Snel aan dat er behoefte is aan een duidelijkere communicatie vanuit de overheid in de richting van huiseigenaren in het algemeen en zeker die in gebieden waar overstromingsrisico bestaat. “Pas als burgers op de hoogte zijn van zowel hun verantwoordelijkheden als de feitelijke overstromingsrisico’s, kunnen ze een goed geïnformeerde keuze maken. Het lastige bij dit verhaal is trouwens ook dat de overheid, bijvoorbeeld bij de tragedie in Limburg onlangs, besluit om ruimhartiger te compenseren dan wettelijk is vastgelegd. Het is goed dat die uitzonderingen mogelijk zijn, maar het wijst de inwoners feitelijk niet op hun verantwoordelijkheden.”
Er wordt op dit moment volgens Snel nog te veel gecommuniceerd op een manier die niet aansluit bij de belevingswereld van veel mensen. “De boodschap dat een overstroming een keer in de honderd jaar voor kan komen, geeft geen urgent beeld van de risico’s. Er zijn best communicatie-inspanningen, maar die moeten wat mij betreft wel veel duidelijker.”
Meer gebeuren
Hoewel Engeland dus geen lichtend voorbeeld is als het gaat om de communicatie van de verantwoordelijkheden, ook daar verwachten de inwoners meer van de overheden dan ze op basis van de wet zouden mogen verwachten. Maar Snel denkt dat de Engelsen wel verder zijn op het gebied van risicocommunicatie. “Daar lopen echt meerdere campagnes over de vraag wat je moet doen als er een overstroming aankomt. Engelsen weten beter dat je niet kunt verwachten dat er meteen een helikopter komt om je uit de penarie te halen. Daar zouden we wel van kunnen leren.”
Complicerend, aldus Snel, is wel dat er niet één communicatieboodschap of afzender voldoende zal zijn om alle huiseigenaren te bereiken. “We hebben eigenlijk vier profielen ontleed. Sommige mensen willen het liefst in algemene zin door de Rijksoverheid worden geïnformeerd. Anderen willen juist heel specifiek van hun gemeente of waterschap horen hoe hun situatie is, weer andere vinden communicatie wel belangrijk maar letten niet zo op de afzender. En er is ook een groep die aangeeft geen extra informatie nodig te hebben. Dus het is niet per se makkelijk, maar er moet wel meer gebeuren dan nu het geval is.”
MEER INFORMATIE
In november zal Karin Snel promoveren op het proefschrift ‘Flooded with expectations - Exploring the perspectives of residents at flood risk’. Dit is nog niet online na te lezen. In eerdere artikelen beschreef ze al wel deelgebieden van haar onderzoek:
The shifting position of homeowners in flood resilience: From recipients to key-stakeholders
Do the resilient things.’ Residents' perspectives on responsibilities for flood risk adaptation in England
More than a one-size-fits-all approach – tailoring flood risk communication to plural residents’ perspectives
Als deel van het promotie, werkte Snel ook mee aan een website die inwoners wil helpen overstromingsschade te vermijden. Lees hierover het H2O-actueel artikel:
Website helpt burgers hun woning waterproof te maken
