Op de onder jongeren populaire socialemedia-app TikTok worden ook filmpjes gedeeld over drinkwater. Wat wordt er zoal over getiktokt? Jos Peters ging kijken. En schrok.
door Jos Peters
Jos PetersZuckerberg is het eens met Musk. Desinformatie is nu geoorloofd op al hun platforms. Met bedenkelijke content en met ophef valt meer geld te verdienen. Hun president-elect zet al langer het nieuws dat hem niet bevalt weg als fake news. Net gek dus dat twee op de drie Amerikanen de media wantrouwen. In ons land zijn de cijfers iets minder zorgelijk. Toch, al bijna de helft van de Nederlanders neemt nieuws niet serieus, is er niet in geïnteresseerd, neemt niet zonder meer aan dat het juist is. Ouderen blijven trouw aan de traditionele media. Deze zijn nauwelijks nog nieuwsbron voor jongeren. Die lezen weinig kranten, tijdschriften, vakbladen. De jongste generatie zit op Instagram en TikTok.
Wat kwam ik aangaande drinkwater op TikTok zoal tegen? Dat was schrikken. Kort samengevat: het aanpraten van angst (‘de overheid kan niet voor iedereen water optimaal zuiveren’), het aanprijzen van filters (‘drink geen kraanwater, dat moet je filteren’), het ophemelen van flessenwater (‘ons water is puurder dan kraantjeswater’). Ik zag filmpjes, in alle talen, van zelfbenoemde deskundigen die in eigen keuken watertjes testen door het meten van TDS (‘des te hoger, des te vuiler’). Zoals iedereen weet die bij scheikunde wél heeft opgelet: TDS zegt niets over vervuiling. Het is het totaal aan opgeloste vaste stoffen, het maakt niet uit of die schadelijk zijn of juist gezond.
Natuurlijk komen sommige watertjes ‘als beste uit de test’. Andere zijn ‘bijna even vuil als kraanwater’. Een beetje influencer komt natuurlijk met oplossingen: ‘schaf een filter aan, nu tijdelijk met korting’. Ook met waarschuwingen: ‘Don’t drink tapwater. Water supplies have been found to contain estrogen. Filter your water with an activated charcoal filter. It will make you a better lover’.
Elk incident in de drinkwatersector wordt gebruikt om kraanwater verdacht te maken
Elk incident in de drinkwatersector wordt gebruikt om kraanwater verdacht te maken, bijna even kwalijk als feitelijk besmetten. ‘Kraanwater is vuiler dan we denken en zit vol poepbacteriën en industriële shit’. Leveranciers van flessenwater lachen in hun vuistje. Een dreigend tekort aan drinkwater zou verzonnen zijn: ‘Laat je niet door het World Economic Forum voor de gek houden’. Wetenschappers worden weggezet als mensen ‘met ook maar een mening’. Over hún waarschuwingen - filters zijn broeinesten van bacteriën en natuurlijke mineralen zijn juist nodig - horen we: ‘Tuin niet in hun propaganda’.
De vragen aan de lezers vandaag: wanneer houdt een bericht op een ongevaarlijke mening te zijn, wanneer is het kwaadaardige misleiding of pure oplichting? Kun je online onzin gewoon negeren? Laten we kijken naar de zaak tegen de voorman van actiegroep Viruswaarheid. Ruim drie jaar geleden deden 22 duizend mensen aangifte. Sinds het begin van de coronacrisis was de voormalige dansleraar bezig met opruiing, oplichting en verspreiding van onjuiste informatie. Het OM eiste een taak- en celstraf voor ‘opruiende corona gerelateerde berichten op sociale media’. De uiteindelijke veroordeling: een maand voorwaardelijk, wegens opruiing.
Feitelijk een milde straf: een gele kaart. De man moet een maand zitten als hij opnieuw de fout in gaat. Terug naar het water. Iemand die op sociale media een bericht verspreidt dat ‘kraanwater letterlijk gif is voor je lichaam’, maakt die zich schuldig aan opruiing en misleiding? Vind ik wel. Dat kan de watersector niet over haar kant laten gaan. Let op, dit soort berichten heeft een enorm bereik, het wordt honderdduizenden keren gezien. En geloofd. Als ik online het onzin bericht zou verspreiden dat een bekend A-merk - verkrijgbaar in supermarkten - giftig is, weet ik zeker dat dat A-merk tegen mij een zaak aanspant. En dan verdien ik dat ik de bak indraai.
Jos Peters is waterexpert en -activist
