Data-onderzoek Pointer: 30 illegale bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater

In 2022 werden ruim 30 illegale bestrijdingsmiddelen in het Nederlandse oppervlaktewater gemeten. Sommige stoffen zijn enkele jaren verboden, andere al tientallen jaren. Dat stelt Pointer, het platform voor onderzoeksjournalistiek van KRO-NCRV, op basis van data-onderzoek.

Het onderzoek is gebaseerd op data van de Bestrijdingsmiddelenatlas van de Universiteit Leiden. Uit de analyse blijkt dat in 2022 137 middelen werden aangetroffen in het oppervlaktewater die de toegestane norm overschreden, schrijft het platform. 32 van die middelen zijn verboden, stelt Pointer vast.

Verboden stoffen die in te hoge concentraties zijn aangetroffen zijn bijvoorbeeld insectenverdelger mevinfos (sinds 1999 verboden) en onkruidverdelger dinoterb (sinds 1998 verboden). In een reactie op de uitkomsten van de data-analyse zegt onderzoeker waterkwaliteit en ecotoxicologie Milo de Baat tegen Pointer dat in de waterbodem opgeslagen verboden middelen na meerdere jaren los kunnen komen, met als gevolg dat ze in te hoge concentraties in het water voorkomen. Maar de geregistreerde normoverschrijdingen kunnen ook wijzen op illegaal gebruik, stelt de onderzoeker.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) geeft prioriteit aan de handel in illegale bestrijdingsmiddelen en doet in samenwerking met de politie en Openbaar Ministerie onderzoek. De dienst heeft, schrijft Pointer in de persverklaring, het vermoeden dat de omvang van de handel in illegale middelen groter is dan bekend.

Dichloorvos
De NVWA trok ook samen op met Hoogheemraadschap van Delfland om de veroorzaker van de illegale lozing van het verboden gewasbeschermingsmiddel dichloorvos in het Westland op te sporen. Een tuinder, zo meldde Delfland eerder deze maand, bekende verantwoordelijk te zijn voor de lozing van het sinds 2007 verboden middel, dat in een zeer hoge concentratie (6.000 keer de norm) was aangetroffen in het oppervlaktewater van het tuinbouwgebied.

De NVWA en Delfland hebben proces-verbaal opgemaakt tegen de teler en deze ingediend bij het Openbaar Ministerie. Los daarvan, leidt de omvangrijke illegale lozing tot kritische reacties. Natuurorganisatie Natuurlijk Delfland noemt de lozing 'een grote schande'.

In de gemeenteraad van Westland stellen fracties vragen over de lozing. Het CDA wil weten of het tuinbouwbedrijf gesloten kan worden of anders een last onder dwangsom kan krijgen. De VVD-fractie vraagt het college van burgemeester en wethouders welke acties het gaat ondernemen om illegale lozingen aan te pakken en de waterkwaliteit te verbeteren.

In het algemeen bestuur van hoogheemraadschap roept de Algemene Waterpartij (AWP) op meer metingen te doen in de Westlandse polders en die kosten deels te verhalen op de glastuinbouwbedrijven, die volgens de partij meer waterschapsbelasting moeten gaan betalen. In het glastuinbouwgebied wordt nu op 14 locaties 1 keer in de maand gemeten. De meetfrequentie zou kunnen worden verhoogd naar wekelijks, aldus de AWP.

Bronaanpak
Hoogheemraad Stijn van Boxmeer (Natuurterreinen) van Delfland is daar geen voorstander van, blijkt uit een reactie van hem in het tuinbouwblad Groente & Fruit. “Wat is het beoogde effect, als je in plaats van maandelijks, wekelijks water gaat meten, dan heb je vier maal zoveel kosten. Ga ik vier keer zoveel lekkages in kassen vinden? Ik hoef niet nog meer te bewijzen dat kassen lek zijn." De dagelijks bestuurder pleit voor een bronaanpak, met ook voor een rol voor afzetorganisaties, die consequenties kunnen verbinden aan illegale lozingen door telers. 

Glastuinbouw Nederland zegt in een reactie tegen Groente & Fruit het een goede zaak dat de overtreder is opgespoord. “De sector werkt hard aan verbetering van de waterkwaliteit. Het gedrag van een zo’n bedrijf werpt een grote smet op die inspanningen en is funest voor de beeldvorming." Er wordt - met Delfland - gewerkt aan bewustzijncampagnes, stelt de koepelorganisatie, maar aanpakken van illegaal lozende telers vindt ze een zaak van het bevoegde gezag. "Het is dan ook goed dat de controles steeds meer risicogestuurd plaatsvinden, zodat de ‘rotte appels’ worden aangepakt.”