Op de rioolwaterzuivering Garmerwolde van waterschap Noorderzijlvest worden de komende anderhalf jaar drie technieken getest waarmee medicijnresten worden verwijderd. Er wordt gekeken naar het verwijderingsrendement van elk van de technieken, maar ook naar mogelijke combinaties als best renderende zuiveringsstap. Het onderzoeksproject met de naam REGAIN is gisteren formeel van start gegaan en vergt een investering van 3,5 miljoen euro.
De drie technieken betreffen biologisch actieve koolfiltratie (BODAC), capillaire nanofiltratie met nieuwe membranen en constructed wetlands (zie kader). Ze gelden als ‘bewezen technieken’, maar dat geldt voor twee van de drie (capillaire nanofiltratie en constructed wetlands) op laboratoriumniveau. BODAC wordt op de rwzi Emmen al jaren met succes toegepast, maar in combinatie met ultrafiltratie. In Garmerwolde wordt die stap niet toegevoegd.
Superspannend
Met de proef in Garmerwolde worden de technieken in feite voor het eerst in een nieuwe opstelling op grotere praktijkschaal getest, beaamt Julia Finkielsztajn, directeur afvalwaterketen en digitale informatie van Waterschap Noorderzijlvest. Nieuw is ook dat de drie technieken voor een langere periode (anderhalf jaar) in alle seizoenen naast elkaar op hetzelfde effluent worden getest. Finkielsztajn: “En dat is superspannend, ja.”
Bij de proeven wordt gekeken naar het zuiveringsrendement, waarbij de lat is gelegd op een verwijderingspercentage van minimaal 70 procent. In die beoordeling wordt ook onderzocht of een combinatie van de technieken kan leiden tot een efficiënte zuivering. Want bepalend is tevens wat de kostprijs per gezuiverde kubieke meter is. Finkielsztajn: “Dat heeft te maken met gebruik van chemicaliën. Hoe meer je er daarvan nodig hebt, hoe duurder het zuiveringsproces wordt. Zo heeft elke techniek andere onderzoeksvragen, maar we kijken ook integraal: wat is het meest voordelig van input tot output.”
De directeur afvalwaterketen legt uit dat ook naar andere zaken wordt gekeken: de CO2-footprint en de toxische invloed van het gezuiverde water op de natuur. De technieken worden voorts beoordeeld op ontzilting (‘we krijgen hier op Garmerwolde behoorlijk zout water aangevoerd’) en ‘geavanceerde methodes van oxidatie’.
LEES OOK: Verwijderen microverontreinigingen: na innovatie de versnelling, maar levert het ook iets op?
Industriewater
Maar belangrijk doel van het onderzoeksproject REGAIN is medicijnresten uit gezuiverd afvalwater halen, zodat het effluent gebruikt kan worden als bron voor industriewater. Dat is de inzet van North Water, de joint-venture van Evides Industriewater en Waterbedrijf Groningen, dat met Noorderzijlvest, Waterlaboratorium Noord (WLN) en The Centre of Expertise Water Technology (CEW) het consortium vormt dat REGAIN opzet en uitvoert.
North Water heeft op het terrein van de rwzi Garmerwolde al een industriewaterfabriek staan voor de productie van proceswater dat wordt geleverd aan de industrie in Delfzijl en de Eemshaven. Vooralsnog wordt jaarlijks 10 miljoen kuub water uit het Eemskanaal gehaald voor de verwerking tot proceswater, maar dat is op termijn niet genoeg om de groeiende industrie met nieuwe datacentra, Europa’s grootste waterstoffabriek en de uitbreidende tak bio-based bedrijven, te voorzien. Tegen 2035 moet North Water volgens de prognoses jaarlijks 30 miljoen kuub proceswater leveren, zei Mark Schaap, manager technologie van North Water, in het panelgesprek dat vrijdag op de rwzi werd gehouden bij de officiële aftrap van de test.
Panelgesprek met (vlnr) Jooske Haije (CEW) Hilde Prummel (WLN) Julia Finkielsztajn (Waterschap Noorderzijlvest), Mark Schaap (Waterbedrijf Groningen, North Water) en Gerben Huisman (Waddenfonds)
Duurzame zoetwatervoorziening
Naast het bewerkte water uit het Eemskanaal, moet North Water de komende jaren dus nog eens 20 miljoen kuub extra proceswater gaan leveren. Het plan is om voor de helft van dat benodigde proceswater, 10 miljoen kuub, het effluent van rwzi Garmerwolde als bron te gebruiken. De resterende 10 miljoen kuub moet worden gerealiseerd door hergebruik van proceswater. Hergebruik en gebruik van extra gezuiverd effluent, moeten verder bijdragen aan een duurzame zoetwatervoorziening van de Eemshaven en de industrie in Delfzijl.
De noodzaak daartoe wordt nog eens groter omdat in de regio ook de drinkwatervraag gaat stijgen. Schaap: ”Waterbedrijf Groningen zet nu op jaarbasis ongeveer 48 miljoen kuub privaat af, waarvan globaal een kwart naar grootverbruikers gaat. Nog eens 30 miljoen kuub extra proceswater geeft een grote druk op het beschikbare zoete oppervlaktewater. We zijn daarom echt op zoek naar een alternatieve bron en met het effluent in Garmerwolde denken we die gevonden te hebben.”
Finkielsztajn voegde daaraan toe dat de levering van extra gezuiverd afvalwater aan North Water niet betekent dat Noorderzijlvest straks geen effluent meer levert aan het oppervlaktewater. “Ik wil niet dat er een beeld ontstaat dat al het effluent dat we hier maken, naar de industrie gaat. Nog steeds gaat 60 tot 70 procent als schoon water terug de natuur in.”
Waddenzee
Daarmee maakte ze een bruggetje naar de Waddenzee, want ook de unieke binnenzee heeft behoefte aan schoon zoet water als lokstroom voor vissen, stelde directeur Gerben Huisman van het Waddenfonds. Dat is samen met het Nationaal Programma Groningen een belangrijke financier van het REGAIN-project, met respectievelijk 1,2 miljoen en 1,75 miljoen euro subsidie. Voor het Waddenfonds is het belangrijk dat ‘er geen rotzooi’ in de al vervuilde Waddenzee bijkomt, schetste Huisman. Medicijnresten, waarvan er 'zo’n 50 kilo per dag onze kant opkomt', vallen daaronder. Reden voor het Waddenfonds om de proef om afvalwater te zuiveren van medicijnresten te steunen, aldus Huisman, die aangaf hoge verwachtingen te hebben van de test in Garmerwolde.
- BODAC maakt gebruik van actieve kool met een biofilmlaagje voor zuivering, waarbij medicijnresten worden verwijderd door de toevoeging van zuurstof. Deze methode is duurzaam omdat de kool langdurig effectief is.
- Capillaire nanofiltratie is een filtratietechniek waarbij membranen worden ingezet om medicijnresten tegen te houden, waardoor de stoffen geconcentreerd worden. Bij deze methode wordt zo minimaal mogelijk gebruik gemaakt van chemicaliën bij de reiniging.
- Constructed Wetlands is een innovatieve, natuurlijke vorm van zuivering met behulp van rietplanten. Om de efficiëntie te verbeteren worden absorberende korrels aan de bodem toegevoegd, die bedekt worden met een biomassa laag die medicijnresten afbreekt. Hier wordt actief lucht aan toegevoegd.
UPDATE 25 okt
Het projectbudget voor REGAIN is 3,5 miljoen en geen 4,5 miljoen euro, zoal eerder gemeld. Dit is aangepast. De 4,5 miljoen euro had betrekking op het uitvoeringskrediet (met daarin verwerkt de interne kosten van het waterschap).
