Het nieuwe jaar is met veel neerslag begonnen en dat leidde tot hoge waterstanden in de grote rivieren. Het leverde zoals altijd mooie beelden van ondergelopen oevers en uiterwaarden op, maar voor de waterbeheerders was het geen uitzonderlijke situatie. Zij konden doorgaans volstaan met de normale maatregelen.
De piek in de Rijn bij Lobith werd in de vroege ochtend van maandag 13 januari bereikt: 13.53 meter boven Normaal Amsterdams Peil en een afvoer van ongeveer 6.200 kubieke meter per seconde. Zo’n hoge waterstand komt gemiddeld iets minder dan één keer per jaar voor. Dit niveau werd al vooraf verwacht.
Na een snelle stijging volgt nu een snelle daling. De waterstand is bij het meetpunt aan de grens met Duitsland inmiddels met meer dan een meter gedaald.
Deze daling zet zich verder door als gevolg van een krachtig hogedrukgebied boven centraal Europa, meldt Alphons van Winden op waterpeilen.nl. Het betekent een droge week voor het weer in de stroomgebieden van de Rijn en de Maas. Hij verwacht dat aanstaande zaterdag de 11 meter boven NAP in de Rijn bij Lobith wordt onderschreden en midden volgende week de 10 meter boven NAP.
‘Bekende effecten, geen risico’
De hoogwatergolf in de Rijn gaat nu het land door. Volgens de betrokken waterschappen is de situatie niet zorgwekkend. Waterschap Rivierenland spreekt van ‘bekende effecten, geen risico’. Uiterwaarden en veel buitenpolders achter zomerkades overstromen. De dijken doen hun werk, laat het waterschap weten. Er hoeven geen aanvullende maatregelen te worden genomen.
De verhoogde waterstanden passeren gisteren en vandaag het gebied van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR). Voor de zekerheid heeft HDSR afgelopen maandag de beverholen op de Lekdijk tussen Schoonhoven en Amerongen geïnspecteerd. De bevers bleken niet actief te zijn in de buurt van de dijk.
In de IJssel waarin een deel van het water van de Rijn aftakt, was gisteren de piek bij Deventer en volgen daarna Zwolle en Kampen. Er zijn geen extra maatregelen nodig, aldus Waterschap Drents Overijsselse Delta.
Vallei en Veluwe heeft dagelijks de dijken langs de IJssel en Nederrijn geïnspecteerd. Het waterschap had extra aandacht voor de Hoenwaard bij Hattem. Hier brak in 2021 de kade – de zomerdijk – door. Door maatregelen is deze kade nu minder kwetsbaar dat voorheen.
Eens in de vijf jaar in Maas
De hoogste stand in de Maas bij Maastricht werd drie dagen eerder genoteerd: op vrijdag 10 januari met een afvoer van iets minder de 2.000 kubieke meter per seconde. Dit treedt eens in de vijf jaar op. Op 9 januari 2011 kwam voor het laatst zo’n hoge afvoer in de winter voor.
Voor Waterschap Limburg was het hoogwater in de Maas reden om op 9 januari over te gaan tot de crisisorganisatie. Op maandag 13 januari kon de crisisorganisatie worden opgeheven, omdat de waterafvoer van de rivier zich normaliseerde. Het waterschap trof maatregelen zoals het plaatsen van pompen en aanbrengen van coupures.
Nu de golf voorbij is – de afvoer van de Maas bij Maastricht is intussen gedaald tot onder 700 kubieke meter per seconde – voeren dijkwachten controles uit bij de dijken. Ook haalt Waterschap Limburg op cruciale plekken meegevoerde stronken en takken uit de beken, om stremmingen te voorkomen.
Klassieke hoogwatergolven in Rijn en Maas
Van Winden heeft het over klassieke hoogwatergolven in de Rijn en Maas. Hierbij legt het water van de eerste neerslagzone de basis en komt het water van een tweede neerslagzone daarbovenop. Met name in de winter is een reeks van neerslaggebieden nodig die het water in de rivier als het ware opstapelen tot een steeds grotere hoogwatergolf.
De daling van de waterstanden in de Rijn en Maas houdt nog zo’n zeven dagen aan. Vanaf midden volgende week wordt het zeer waarschijnlijk weer natter in hun stroomgebieden. Hoeveel regen er dan gaat vallen en of er opnieuw hoogwaters in de grote rivieren kunnen ontstaan, is volgens Van Winden nu nog niet te zeggen.
