Het kabinet gaat in het drinkwaterbeleid sterker inzetten op drie thema’s: waterbeschikbaarheid en zuinig en bewust drinkwatergebruik, verbetering van de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater en waarborgen van een veilige productie en levering. Deze nieuwe accenten zijn te vinden in de Beleidsnota Drinkwater 2021-2026. Vewin pleit ervoor dat de uitwerking van de nota een onderdeel is van een bredere watertransitie.
In de nieuwe beleidsnota zijn de ambitie en hoofdkeuzes van het kabinet voor de drinkwatervoorziening opgenomen. Deze zullen worden uitgewerkt in de implementatie- en uitvoeringsagenda, die het Rijk samen met medeoverheden, drinkwaterbedrijven en andere belanghebbende partijen opstelt. De hoofddoelstelling van het beleid wordt omschreven als: voldoende drinkwater van goede kwaliteit, voor iedereen in Europees en Caribisch Nederland, nu en in de toekomst.
Dit wordt vaak als vanzelfsprekend gezien maar is sterk afhankelijk van de robuustheid van het Nederlandse watersysteem, merkt minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat op in de aanbiedingsbrief die ze vrijdag naar de Tweede Kamer stuurde. Zij signaleert een aantal uitdagingen zoals een toenemende vraag naar drinkwater, een afname van de natuurlijke beschikbaarheid van bronnen en een onder toenemende druk staande kwaliteit van grond- en oppervlaktewater. In het Caribisch gebied gaat het vooral om de beschikbaarheid en betaalbaarheid van drinkwater.
Drie nieuwe accenten in het beleid
Voor een deel verandert het beleid niet. “Ik continueer het beleid dat zich richt op de preventie- en bronaanpak, de risicobenadering van bron tot tap en het maken van zorgvuldige afwegingen tussen het drinkwaterbelang en andere belangen in de fysieke leefomgeving”, schrijft de minister.
Doelen Beleidsnota Drinkwater
Daarnaast worden in de nota drie nieuwe accenten gezet voor de komende zes jaar. Het Rijk zet meer in op de waterbeschikbaarheid en een zuinig en bewust drinkwatergebruik, de verbetering van de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater en het borgen van een veilige productie en levering.
Meer gebruik van alternatieve bronnen
Bij het eerste punt spelen de aanbevelingen van de Beleidstafel Droogte voor onder andere het zuinig omgaan met en het beter vasthouden van zoet water een belangrijke rol. De nota besteedt veel aandacht aan het meer klimaatbestendig maken van de drinkwatervoorziening. Een van de mogelijkheden is om naast grond- en oppervlaktewater meer gebruik te maken van alternatieve bronnen, zoals regenwater, brak grondwater, effluent en uitslagwater. Het Rijk gaat samen met betrokken partijen de randvoorwaarden uitwerken. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu voert daarvoor dit jaar een verkenning uit.
In het drinkwaterbeleid komt ook sterker de nadruk te liggen op een bewust en zuinig gebruik van drinkwater door burgers en zakelijke gebruikers. Er wordt ingezet op het juiste water voor het juiste gebruik en het circulair maken van waterstromen, meldt Van Nieuwenhuizen. Zij laat een verkenning uitvoeren naar een effectieve instrumentenmix voor waterbesparing voor zowel huishoudens als bedrijven. In het kader hiervan worden de opties met voor- en nadelen voor de beprijzing van leidingwater onderzocht. Tevens wordt de beprijzing voor grootverbruikers onder de loep genomen.
Aanpak aan de bron prioriteit
De beoogde waterkwaliteitsverbetering van drinkwaterbronnen stagneert volgens de minister. De urgentie van preventie en aanpak bij de bron is versterkt. “Het waterkwaliteitsbeleid geeft prioriteit aan het aanpakken van verontreinigingen daar waar ze ontstaan. Belangrijke kaders zijn de Kaderrichtlijn Water, de (herziene) Drinkwaterrichtlijn en de Structuurvisie Ondergrond.”
Een ander element is de borging van een duurzame veiligstelling van de productie, kwaliteit en levering van drinkwater. Er is meer aandacht nodig voor de ruimtelijke bescherming van de huidige en toekomstige drinkwatervoorziening, de reikwijdte van de zorgplicht voor de publieke drinkwatervoorziening en de digitale en financiële bedrijfsvoering van de drinkwatersector. De zorgplicht geldt onder meer voor cyberveiligheid.
Vewin: onderdeel van bredere watertransitie
Vewin was betrokken bij het opstellen van de nieuwe beleidsnota voor de periode tot en met 2026. De vereniging van drinkwaterbedrijven vindt dat de nota de basis voor een ambitieuze drinkwateragenda legt. “De nota benoemt op hoofdlijnen de juiste prioriteiten voor het duurzaam veiligstellen van de openbare drinkwatervoorziening op het vlak van onder andere bescherming en verbetering van kwaliteit en beschikbaarheid van bronnen, zuinig watergebruik, voldoende financieringsruimte en adequate veiligstelling van infrastructuur”, aldus een toelichting op de eigen site.
Het is nu volgens Vewin zaak om de uitwerking in het kader van de implementatie- en uitvoeringsagenda voortvarend op te pakken en te zorgen voor concrete acties en afspraken. Deze uitwerking moet onderdeel zijn van een bredere watertransitie, wordt opgemerkt. Vewin en de Unie van Waterschappen kwamen hiervoor in februari met het gezamenlijke document Water verbindt.
Bouwsteen voor Nationaal Waterakkoord
Vewin vindt dat er met voorrang een besluit moet komen over de bevriezing van de zogeheten WACC (Weighted Average Cost of Capital) in de komende twee jaar. Minister Van Nieuwenhuizen heeft al een voorstel ingediend. Hiermee kan in de ogen van Vewin een nog verdere verslechtering van de investeringspositie van de drinkwaterbedrijven voor de korte termijn worden voorkomen, terwijl er tegelijkertijd kan worden gewerkt aan nieuwe regelgeving.
Verder pleit Vewin voor een zichtbare prioriteit van de bescherming van drinkwaterbronnen in de stroomgebiedsbeheerplannen die dit jaar worden afgerond en verankering van de aanvullende strategische grondwatervoorraden voor de drinkwatervoorziening in omgevingsplannen. De vereniging ziet de implementatie- en uitvoeringsagenda als een goede bouwsteen voor een Nationaal Waterakkoord en doet een oproep aan het nieuwe kabinet om daarop in te zetten.
MEER INFORMATIE
Beleidsnota en Kamerbrief minister
Reactie van Vewin
H2O Actueel: pleidooi watertransitie
H2O Actueel: bevriezing WACC
H2O-interview Hans de Groene (2020)
