Met pompgestuurde onderwaterdrains kan de grondwaterstand in veenweidegebieden veel beter op peil gehouden worden dan met reguliere onderwaterdrains. Dat blijkt uit een veldproef van Wageningen Livestock Research. Deze ‘drukdrains’ bieden volgens de onderzoekers dan ook perspectief voor het verminderen van bodemdaling en CO2-uitstoot.
In de zomer verhogen de drukdrains de grondwaterstand aanzienlijk verder dan de gangbare onderwaterdrains, constateerden ze. Daardoor dringt er minder zuurstof in de bodem en is het veen beter beschermd tegen de afbraak door bacteriën. "In potentie vermindert hierdoor de maaivelddaling en broeikasgasemissie."
Idse HovingDe veldproef liep van 2016 tot 2020 op het melkveeproefbedrijf KTC Zegveld. "We zoeken naar mogelijkheden om de grondwaterstand zo hoog mogelijk te houden", vertelt Idse Hoving, een van de onderzoekers van Wageningen Livestock Research. "Het is ook in het belang van de boer als de maaivelddaling geremd wordt."
Pompgestuurde onderwaterdrains worden al wel experimenteel ingezet door bijvoorbeeld het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), dat ook meebetaalde aan het onderzoek. Het onderzoek in Zegveld laat volgens Hoving zien hoe effectief ze zijn.
Waterput
Uit de proef in Zegveld blijkt dat het verhogen van slootpeilen onvoldoende helpt voor extra wateraanvoer in percelen wanneer het grondwater door een neerslagtekort is gedaald. Onderwaterdrains zorgen voor een verbetering, maar met drukdrains kan de grondwaterstand daadwerkelijk gestuurd worden.
Onderwaterdrains liggen onder slootpeil en kunnen zowel draineren als infiltreren, dus water aan- en afvoeren in veenweidepercelen. De werking is echter sterk afhankelijk van het drukverschil tussen het slootpeil en de grondwaterstand, legt Hoving uit.
Door de drainbuizen via een verzamelbuis aan te sluiten op een waterput, kan met een pomp het drukverschil tussen oppervlaktewater en grondwater vergroot worden. Daardoor zijn in de zomer hogere grondwaterstanden te realiseren.
"De waterput is eigenlijk een soort miniwatertoren", verklaart Hoving. "Je kunt het peil onafhankelijk van het slootpeil regelen. Daarvoor hebben we een prototype webapplicatie ontwikkeld die de aansturing van het systeem ondersteunt en onnodig in- en uitpompen van water voorkomt."
Resultaten
De resultaten laten zien dat de drukdrains het verschil in grondwaterstanden gemiddeld met 49 procent verkleinden ten opzichte van het referentieniveau. In de zomer was dit nog meer. Voor onderwaterdrains op de sloot was dit zowel in de winter als in de zomer 20 procent.
De gemiddelde grondwaterstand lag bij drukdrains 2,5 centimeter en bij onderwaterdrains 2 centimeter hoger dan de gemiddelde grondwaterstand van de referentie.
Naast HDSR betaalden ook Veenweiden Innovatiecentrum (VIC), ZuivelNL, de provincies Utrecht en Zuid-Holland, Waternet, Wetterskip Fryslân en het Kennis Basisprogramma 34: Circulair en Klimaatneutraal Project KB-34-005-001 (Veengebieden in nieuwe circulaire en klimaatpositieve productiesystemen) mee aan het onderzoek.
MEER INFORMATIE
Rapport 'Precisiewatermanagement op veenweidegrond met pompgestuurde onderwaterdrains'
