Drinkwater bevat in delen van Nederland vaak hogere concentraties PFAS dan mensen via drinkwater mogen binnenkrijgen. Dat geldt met name voor drinkwater dat wordt gemaakt van rivierwater. Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat vraagt aan drinkwaterbedrijven welke mogelijkheden zij zien om, waar nodig, de PFAS-concentraties te reduceren. Ook past hij lozingsvergunningen aan.
De hoogste concentraties PFAS-stoffen in drinkwater liggen nu in West-Nederland, waar drinkwater vooral van rivierwater wordt gemaakt. Dat stelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, dat heeft onderzocht hoeveel PFAS in ons drinkwater zit.
Voor het landelijke onderzoek waren meetgegevens beschikbaar in de periode tussen 2015 en februari 2021. Uit die gegevens blijkt dat op alle locaties aan de Europese norm voor PFAS in drinkwater wordt voldaan, schrijft minister Harbers aan de Tweede Kamer. Ook blijkt uit de metingen op de productielocaties dat de hoeveelheden PFAS in ons drinkwater onder de veilige grens van het RIVM zelf (gezondheidskundige grenswaarde) blijven.
Maar als gekeken wordt naar het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat het aandeel PFAS dat mensen binnenkrijgen via drinkwater maximaal 20 procent van de gezondheidskundige grenswaarde mag zijn, ziet het plaatje er anders uit: bij ruim de helft van de metingen in drinkwater dat van rivierwater is gemaakt, is de concentratie nu hoger. Dat geldt ook voor één op de tien metingen in drinkwater dat van grondwater is gemaakt, concludeert het RIVM.
Het Rijksinstituut adviseert dan ook om de toegestane waarde in de drinkwater omlaag te brengen, aangezien PFAS op meer manieren het lichaam binnenkomt dan alleen via drinkwater. Het RIVM adviseert een waarde van maximaal 4,4 nanogram per liter.
Reduceren
De bevindingen van het RIVM zijn voor minister Harbers reden aan drinkwaterbedrijven te vragen welke mogelijkheden zij zien om, waar nodig, de PFAS-concentraties te reduceren.
In zijn brief aan de Tweede Kamer schrijft de bewindsman dat de drinkwatersector in reactie daarop onderzoekt welke aanpassingen aan de huidige zuiveringsinstallaties op korte termijn mogelijk zijn. “Er loopt onderzoek naar de mogelijkheden om een PFAS-verlaging te bewerkstelligen via verschillende technologieën, zoals het aanpassen van de dosering van actief kool of door toepassing van omgekeerde osmose.”
Om te komen tot structurele oplossingen is meerjarig onderzoek nodig, naar zowel de effecten van het Europese totaalverbod op PFAS op de concentratie in het oppervlaktewater als naar nieuwe of aanvullende zuiveringstechnieken, schrijft de minister.
Ook wil de minister de drinkwaterrichtwaarde in de toekomst in het Drinkwaterbesluit als een wettelijke kwaliteitseis opnemen. Vanwege de impact die dit heeft op de bedrijfsvoering van de drinkwaterbedrijven, zal in overleg met de sector bepaald worden welke stappen hiervoor doorlopen moeten worden en op welke termijn dit realiseerbaar is.
Lozingsvergunningen
In reactie op het RIVM-rapport laat minister Harbers ook vergunningen aanpassen voor lozingen in afvalwater. Dit moet ertoe leiden dat de lozingen samen onder de grens blijven van de hoeveelheid die er volgens het RIVM in drinkwater mag zitten.
Per direct wordt gekeken of vergunningen voor lozingen in afvalwater moeten worden aangepast, zodat maximaal 4,4 nanogram per liter aan PFAS wordt gemeten op de plek waar het drinkwater gewonnen wordt. Nieuwe vergunningen moeten hieraan voldoen, bestaande vergunningen worden hierop aangescherpt, laat het ministerie weten.
Nieuwe opdracht
Daarnaast zullen minister Harbers en minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) een nieuwe opdracht uitzetten bij het RIVM, aldus het ministerie van IenW. "Het RIVM wordt gevraagd in beeld te brengen op welke manieren PFAS bij mensen binnenkomt. En het RIVM wordt gevraagd om op basis daarvan maatregelen voor te stellen om de blootstelling aan PFAS te verminderen."
VEWIN: VERDER ZUIVEREN WRINGT
Drinkwaterbedrijven doen onderzoek en zetten zich in om waar mogelijk bestaande zuiveringsprocessen 'te finetunen' om de gehaltes van PFAS in drinkwater te verlagen, zegt Vewin in een reactie. Maar volgens de koepelorganisatie wringt die inzet principieel met drie beginselen: 1) PFAS verdwijnt niet, maar verplaatst zich, 2) de vervuiler moet betalen en 3) aanvullend zuiveren van water druist in tegen 'het Europees vastgestelde principe dat de kwaliteit de van bronnen voor drinkwater moet verbeteren'.
