Provincie Fryslân gaat de verdeling van zoet en zout water in de ondergrond nauwkeurig in kaart brengen. Dat gebeurt in het kader van het nieuwe landelijke project Freshem-NL waarvan deze provincie penvoerder is. Hierdoor kunnen de risico’s van verzilting op lange termijn beter worden ingeschat.
Het project Freshem-NL (het eerste deel van de afkorting staat voor FREsh Salt groundwater distribution by Helicopter ElectroMagnetic survey) bevindt zich nog in de voorbereidende fase, maar Provincie Fryslân heeft alvast het eigen plan kort uit de doeken gedaan. Vanuit de diepe ondergrond dringt zout zeewater steeds verder door in de Friese grondlagen. Het huidige beeld van zout water is echter gedeeltelijk gebaseerd op gedateerde informatie en daardoor vrij globaal. De metingen in het kader van het project moeten hierin verandering brengen.
De gegevens worden verzameld door middel van een meetinstrument onder een helikopter. Dit resulteert in een gedetailleerde driedimensionale verdeling van zoet en zout grondwater en van kleilagen die het grondwater beschermen. De informatie kan tot maximaal 200 meter diep worden vastgelegd, al zal dit bij hoge zoutgehalten en/of dikke kleilagen wat minder zijn.
Resultaten gebruikt voor onderzoek naar verzilting
De verzameling van de data zorgt voor een veel hoger kennisniveau van de Friese ondergrond in de komende decennia, aldus de provincie. De kennis zal onder meer worden gebruikt voor de uitvoering van het Regionaal Waterprogramma. Op basis van de resultaten wordt de economische en ecologische impact van verzilting onderzocht. Dit helpt bij het maken van keuzes en het inzetten van maatregelen om verzilting tegen te gaan.
Provincie Fryslân verwacht dat in 2022 de metingen van start gaan. Rond 2024 kunnen de eerste resultaten worden gedeeld. De provincie werkt bij in het kaart brengen van de Friese ondergrond samen met Wetterskip Fryslân en waterbedrijf Vitens.
Project uitgevoerd in drie zoetwaterregio’s
Het project Freshem-NL wordt uitgevoerd binnen de drie zoetwaterregio’s Noord-Nederland, West-Nederland en de Zuidwestelijke Delta. Waarschijnlijk doen zeven provincies, zeven waterschappen en vijf waterleidingmaatschappen mee, al heeft nog niet elke organisatie daarover een besluit genomen. Provincie Fryslân is penvoerder. Verder participeren de kennisinstituten Deltares en TNO in de samenwerking.
De partijen kunnen voortborduren op ervaringen in Zeeland en Vlaanderen, waar in het vorige decennium al vergelijkbare metingen zijn gehouden. De totale kosten voor Freshem-NL bedragen ongeveer 6 miljoen euro, waarvan het Deltaprogramma Zoetwater de helft financiert. Provincie Fryslân legt zelf 6 ton bij. Ook onder andere Wetterskip Fryslân en Vitens doen een duit in het zakje.
Infographic over water in Fryslân I Beeld: (c) Provincie Fryslân
MEER INFORMATIE
Provincie Fryslân over doorgronden van ondergrond
Informatie over grondwater in Friesland
H2O Actueel (2019): oprukkende verzilting in Friesland
H2O Actueel (2017): beeld van Zeeuwse ondergrond
Kaart van zoet-zoutverdeling in Zeeland
H2O Vakartikel (2020) over onderzoek in Vlaams kustgebied
