Het duurde even, bijna een half jaar na de verkiezingen ligt er een akkoord op hoofdlijnen. Op 15 mei stemden vier Tweede Kamerfracties unaniem in met vier kenmerkende teksten van vier formerende partijen. Wat voor verbinding zorgt is het nietje dat twee informateurs erdoorheen hebben gejast. Nog te zoeken ministers moeten het gaan uitwerken. Een voorbehoud is dus op zijn plaats. Tóch, wat ons te wachten staat, begint zich af te tekenen. We kunnen ons schrap zetten.
door Jos Peters
Vooropgesteld, het is knap dat het de vier onderhandelaars is gelukt om op hoofdlijnen met een gezamenlijke tekst te komen op belangrijke dossiers: bestaanszekerheid, migratie, wonen, bestuur, veiligheid. Het resultaat is veel belovend - let op de spatie tussen veel en belovend - en adresseert de zorgen van veel Nederlanders. Jammer is, ik lees niets over mijn zorgen, nagenoeg niets over milieu, water, bodem. En heel erg weinig over natuur.
Alle oproepen vanuit de watersector, alle open brieven, ik zie er niets van terug. Kortheidshalve concentreer ik me dan maar op wat de watersector hard gaat raken. Niet toevallig: Het ministerie van LNV (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) wordt omgedoopt tot ministerie van LVVN: Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en…. Natuur. In precies die volgorde. Zette Rutte IV met een minister voor Natuur en Stikstof nog in op reductie van de stikstofuitstoot, inmiddels waait er een nieuwe wind. En die ruikt niet fris, die stinkt naar mest. Een nieuwe minister moet ‘in Brussel alles op alles zetten’ en nieuwe regels bedingen. Ik wens hem of haar veel succes.
De vier partijen gaan ‘aantonen dat bepaalde natuurgebieden niet kwetsbaar zijn, want niet stikstofgevoelig’. Ook wil de coalitie van veel zaken af, vooral van regels, van lastige ‘snippernatuur’, van ruime overgangsgebieden, van brede bufferstroken. Het gaat natuurgebieden ‘herijken’. Is weerloze natuur alleen waardevol als deze ‘landbouwinclusief’ is, als de landbouw er geen last van heeft?
Als het nieuwe kabinet op het bordes staat, gaat het nog maar om één ding: goedschiks of kwaadschiks, desnoods met maatwerk, maximale ruimte om te vervuilen
Nitraatrichtlijn
De coalitie wil ook de afbouw terugdraaien van de uitzondering op de Nitraatrichtlijn. Gaat dat lukken? Brussel ziet ons aankomen. Onze boeren genieten al bijna 20 jaar een financieel voordeel ten opzichte van hun collega’s in veel andere lidstaten. Wonderlijk dus dat het akkoord oproept tot ‘een gelijk speelveld’, zélfs in de passage over landbouw. Dat terugdraaien is kansloos, ons land boekte decennialang geen enkel resultaat op het mestvraagstuk.
Desnoods - zo lezen we - gaat de coalitie inzetten op ‘regio-specifieke uitzonderingen’ en op ‘bedrijfsspecifieke emissiedoelen’. Let op, dat is niets anders dan verhullend jargon om maximaal mest te mogen uitrijden. De vier formerende partijen willen het stikstofbeleid aanpassen, ze willen normen versoepelen.
‘Relax the standards’, zeggen ze in Engelstalige landen. Inderdaad, daarmee verkleint het areaal dat boeren ‘nutriëntenverontreinigd’ nóemen. Maar let op, de doelen zijn helder: ‘meer plaatsingsruimte voor mest’ en ‘meer mesttoepassingsruimte’. Het vorige kabinet wilde nog de stikstofuitstoot terugdringen. Als het nieuwe kabinet op het bordes staat, gaat het nog maar om één ding: goedschiks of kwaadschiks, desnoods met maatwerk, maximale ruimte om te vervuilen.
Stabiel beleid
Ook wonderlijk, op stikstof gaat een nieuw kabinet om uitzonderingen vragen op bestaand beleid, om soepeler beleid voor Nederland. Elders, op andere dossiers, lezen we: ‘Stabiel beleid is belangrijk want burgers en bedrijven moeten weten waar ze aan toe zijn’ en ‘We gaan ons houden aan de bestaande afspraken’. Bij de hoofdlijn ‘Goed bestuur en sterke rechtsstaat’ lezen we zelfs: ‘Goed bestuur betekent ook het nakomen van afspraken en een stabiel en voorspelbaar overheidsbeleid’.
Op de eerste bladzijde van het akkoord lezen we dat ‘Politiek en bestuur …. de zorgen van mensen niet altijd serieus nemen’. Mag ik dan misschien langs deze weg nogmaals mijn zorgen uiten over de toekomst van water, bodem, milieu, natuur? Er zijn heus prima boeren waarbij dat allemaal wél in goede handen is. Op hén ben ik trots, zij verdienen een toekomst. Laten we hún goede gedrag belonen, hen helpen, subsidiëren, meer betalen voor hun producten. Een nieuw kabinet moet dat met me eens zijn want in de hoofdlijn economie valt te lezen: ‘Er is een grote toekomst voor bedrijven die schoon zijn…’.
Nederland weer van ons? Nou, je mag het hebben als de natuur verdwenen is en de kwaliteit van water, bodem en milieu naar de gallemiezen.
Jos Peters, waterexpert en -activist
