Krijgt een kwart van Noord-Brabant de officiële status van een nationaal park dat naar de beroemde schilder Vincent van Gogh is genoemd? Als het aan ruim zeventig betrokken partijen zoals gemeenten, natuurorganisaties en waterschappen ligt wel. De provincie Noord-Brabant heeft – naar eigen zeggen met een positief gevoel – een geactualiseerde status-aanvraag voor het park ingediend bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Een uniek bekenlandschap is de ruggengraat van het Van Gogh Nationaal Park (NP), aldus de initiatiefnemers. Het nieuwe park zal ruim 100.000 hectare beslaan (zie de kaart onderaan). Daarvan is in de kern 50 procent natuur.
In het park liggen diverse natuurgebieden zoals de Loonse en Drunense Duinen, de Kampina met de Oisterwijkse Vennen en Bossen, de Moerputten en het Bossche Broek. In het westelijk deel van Brabant zijn het Ulvenhoutse Bos, het Liesbos, de Pannenhoef en het Riels Laag opgenomen. “Deze natuur in combinatie met de waardevolle cultuurlandschappen zoals de Dommelvallei en de erfgoedlocaties van Van Gogh maakt dit gebied bijzonder”, staat in een bericht van de provincie Noord-Brabant.
Aanvraag geactualiseerd na nieuw beleidsprogramma
Het idee voor het park is ontstaan in 2016 en in 2020 is er een masterplan aangeboden aan het ministerie van ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De focus ligt op vier ontwikkellijnen of programma’s: Natuur, landschap en erfgoed, Perspectief voor boeren, Stad-landverbinding en Natuurbeleving en duurzaam toerisme.
De Adviescommissie Nationale Parken oordeelde echter in 2021 dat de aanvraag niet voldeed aan de toen bestaande wettelijke vereisten en adviseerde dan ook om de status van nationaal park niet toe te kennen. Het ministerie van LNV kwam in het najaar van 2022 met een nieuw Beleidsprogramma Nationale Parken en dat biedt nieuwe kansen. In verband hiermee is de aanvraag voor het Van Gogh Nationaal Park aangepast. Nu is dan de geactualiseerde versie ingediend.
De ambitie van LNV is om de waarde van de nationale parken in de volle breedte te laten zien, te benutten en verder te ontwikkelen. De parken ‘nieuwe stijl’ worden gezien als het internationale visitekaartje van wat Nederland aan natuur en cultuur te bieden heeft.
Waarschijnlijk eerste nationale park nieuwe stijl
De provincie Brabant heeft een positief gevoel over de hernieuwde aanvraag. “De kans is groot dat het Van Gogh NP het eerste nationale park nieuwe stijl wordt.”
Zo’n park is robuuster en sterker dan een park ‘oude stijl’ en de focus is breder, licht gedeputeerde Wilma Dirken toe. “Het versterken van natuur en landschap blijft topprioriteit voor het Van Gogh Nationaal Park, maar dit combineren de partners met een prominente rol voor beleefbaarheid, betrokkenheid van burgers en ondernemers en de versterking van de economie.”
Rondom de natuurgebieden is een brede aanpak nodig om de natuur te kunnen herstellen en beschermen en ook om te voldoen aan de opgaven voor klimaat, stikstof, water, landbouw en woningbouw. Volgens de provincie helpt de status van nationaal park daarbij.
Waterschappen vanaf begin betrokken
De waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta en De Dommel zijn vanaf het begin betrokken bij de oprichting van Van Gogh Nationaal Park. Watergraaf Erik de Ridder van De Dommel die lid van de stuurgroep is, heeft het in een interview op de site van het park over een mooie vervolgstap in de ‘reis’ die waterschappen maken als omgevingspartner. Dit gebeurt vanuit het besef van de basale verbindende kracht van het water.
Het is zijn overtuiging dat de waterschappen alleen door samenwerking met de omgeving ook de waterdoelen kunnen bereiken. “Doordat in het Van Gogh NP zo veel gebiedspartners zijn betrokken en verenigd, biedt dit ons een uitstekend platform om onze doelstellingen te verbinden aan die van andere partners.” De Ridder noemt als voorbeelden enkele bestaande projecten waarbij versterken van het landschap en klimaatadaptatie worden gecombineerd, zoals de herinrichting van het Markdal bij Breda en Klimaatrobuust Beekdal Sint-Oedenrode.
De ligging van het Van Gogh Nationaal Park
We willen een techniek ontwikkelen om de bodem omhoog te laten groeien met 1m p/jaar. We hadden al zitten denken aan dit systeem, maar ik zou graag eens willen praten over jullie ervaring of samenwerking .
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.