Woningbouw, wateroverlast, landbouw, verzilting, droogte, bodemdaling, zeespiegelstijging – de opgave om de Nederlandse delta waterveilig te houden wordt almaar ingewikkelder. Op het Deltacongres ging het er over. “De vraag is: hoe gaan we deze puzzel leggen”, zei deltacommissaris Co Verdaas. “Uiteindelijk moeten we keuzes maken die worden gedragen door alle belanghebbenden”, stelde minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat.
Beiden maakten hun debuut op het jaarlijkse Deltacongres, dat gisteren in Almere aan het Weerwater voor de vijftiende keer werd gehouden. Verdaas verwelkomde onder andere zijn voorgangers Wim Kuijken en Peter Glas, beiden gezeten op de eerste rij. Hij toonde zich schatplichtig aan hun werk, waarop hij voortborduurt als derde deltacommissaris. In deze rol moet hij invulling geven aan de tweede herijking van het deltaprogramma in 2026.
Dat betekent dat er een aantal ‘onontkoombare keuzes’ moeten worden gemaakt vanwege 'onafwendbare opgaves'. Zover is het nog niet. "We zijn een bocht aan het nemen", schetste Verdaas. De in april gepresenteerde geactualiseerde deltascenario’s van kennisinstituut Deltares geven inzichten die nopen ‘tot nadenken, reflectie en ook bijstellen’. “We zijn nu de meest veilige delta ter wereld, maar de kwetsbaarheid ervaren we ook steeds vaker. En de opgaves waar we voor staan: te veel water, te weinig water, verzilting, bodemdaling - het komt steeds meer samen. Ook in sommige gebieden met heel veel andere opgaven. De vraag is: hoe gaan we die puzzel leggen?”
Keuzes maken
In zijn inleiding van het congres noemde hij de toekomst van onze kustlijn en ook woningbouw als thema's die vragen om het maken van keuzes. “Iedereen zal hier denken: natuurlijk moeten we woningen bouwen. Maar verzekeraars, beleggers, banken kijken ook simpelweg naar de risico's en naar wat de potentiële schade is die bij een bepaalde bui gaat ontstaan. Hoe gaan we ons daarvoor op voorbereiden? En is dat nog verzekerbaar?”
En ook hier stelde de deltacommissaris: het leidt niet morgen al tot een klip en klaar antwoord. “Maar we kunnen er niet van wegkijken. En wat nu ook wel een breed inzicht is: we kunnen het niet allemaal oplossen vanuit de watersector zelf.” De keuzes moeten in samenspraak met Rijk, decentrale overheden en publieke en private partijen worden gemaakt, benadrukte Verdaas. En in dat kader noemde hij het door hem gemuntte ‘het goede gedoe’. “Ik bedoel daarmee: wees transparant, leg de belangen, die nou eenmaal kunnen botsen, open op tafel, anders kunnen we nooit het goede perspectief met elkaar schetsen.”
Barry Madlener legt uit
Een hele klus
In een kort vraaggesprek op het podium liep minister Madlener de verschillende wateropgaves langs die zijn aandacht vragen als nieuwe minister van Infrastructuur en Waterstaat: drinkwater, droogte, hitte, verzilting, de waterbom, ruimte voor rivieren. De bewindsman schetste dat andere belangen dan water (bouwen, boeren) een rol spelen, maar ook dat we moeten leren leven met wateroverlast.
Madlener: “Het spannende voor mij zijn de belangenverschillen. We willen wonen, boeren willen blijven boeren, we willen ook ruimte voor de rivier. We moeten functies combineren in een vol land. Dat botst weleens. Ik zie het als mijn grootste uitdaging om harmonieus met elkaar de goede keuzes te maken. Dat is een hele klus. Ook in het kabinet is het een opgave. Maar, ik ben wel positief. We zijn een polderland, je praat, hebt zicht op elkaars problemen, dan komen we er samen uit. En iedereen vindt water belangrijk. Uiteindelijk moeten we keuzes maken die worden gedragen door alle belanghebbenden.”
LEES OOK
H2O Premium: Deltascenario’s geactualiseerd: de puzzel wordt nóg ingewikkelder
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.